Biegunka u dziecka określana jest jako luźne i wodniste stolce, które odbiegają od normalnego wzoru wypróżniania. Dziecko może w takim przypadku znacznie częściej wypełniać pieluszkę lub chcieć skorzystać z toalety. Szczególnie niebezpieczna jest biegunka u niemowlaka, która może dość szybko spowodować odwodnienie. Biegunka u dziecka to jedna z najczęstszych dolegliwości, które najczęściej występują w okresie jesienno-zimowym. W niniejszym artykule wskazujemy na najważniejsze fakty na ten temat.
Biegunka u dziecka jest dość często występującym problemem zdrowotnym. Szczególnie często występuje w okresie jesieni i zimy, kiedy wszyscy jesteśmy bardziej narażeni na działanie wirusów i bakterii. Bardzo często jest wówczas jednym z objawów choroby, takiej jak trzydniówka, grypa żołądkowa czy bostonka.
Rozwolnienie może trwać 1 lub 2 dni i odejść samodzielnie. Jeśli jednak trwa dłużej niż 2 dni, dziecko może mieć poważniejszy problem, który należy właściwie rozpoznać i leczyć.
Biegunka u dziecka może być:
- Krótkoterminowa (ostra) – Biegunka, która trwa 1 lub 2 dni i ustępuje. Może być spowodowana jedzeniem lub wodą skażoną przez bakterie (zakażenie bakteryjne). Może się także zdarzyć, jeśli pożywienie zostanie niekorzystnie połączone.
- Długoterminowa (przewlekła) – Biegunka, która trwa kilka tygodni. Może być spowodowana innym problemem zdrowotnym, takim jak zespół jelita drażliwego lub inną chorobą jelit, taką jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Crohna lub celiakia.przewlekłą biegunkę. Przewlekłą biegunkę może również powodować giardia.
Co najczęściej powoduje biegunkę u dzieci?
Biegunka u dziecka może być spowodowana wieloma czynnikami, takimi jak:
- infekcja bakteryjna,
- infekcja wirusowa,
- problemy z trawieniem niektórych niektórych pokarmów, np. nietolerancja laktozy,
- reakcja układu odpornościowego na niektóre pokarmy – alergia pokarmowa,
- pasożyty, które dostają się do organizmu poprzez pokarm lub wodę,
- reakcja na leki,
- choroba jelit, taka jak choroba zapalna jelit,
- problem z funkcjonowaniem żołądka i jelit, takie jak zespół jelita drażliwego,
- operacja żołądka lub pęcherzyka żółciowego.
Dzieci odwiedzające niektóre kraje są narażone na biegunkę podróżnika. Spowodowana jest ona jedzeniem lub wodą, która nie jest bezpieczna z powodu niektórych bakterii, wirusów lub pasożytów.
Ciężka biegunka może oznaczać, że dziecko jest poważnie zagrożone. Z tego powodu zawsze należy skorzystać z konsultacji lekarskiej, jeśli objawy szybko nie znikną samoistnie. Należy również zwrócić się do specjalisty, jeśli objawy uniemożliwiają dziecku wykonywanie codziennych czynności. Warto jednak pamiętać, że często może być trudno dowiedzieć się, co powoduje biegunkę u dziecka.
Jakie są objawy biegunki?
Objawy mogą występować nieco inaczej u każdego dziecka. Mogą obejmować:
- skurcze,
- ból brzucha,
- obrzęk (wzdęcia),
- rozstrój żołądka (nudności),
- pilną potrzebę skorzystania z łazienki,
- gorączkę,
- krwawe stolce,
- utratę płynów ustrojowych (odwodnienie),
- niemożność utrzymania stolca.
Objawy biegunki mogą wiązać się z różnymi problemami zdrowotnymi, a ciężka biegunka może być oznaką poważnej choroby. Z tego względu należy zgłosić się do lekarza w celu postawienia diagnozy.
Jak diagnozuje się biegunkę?
Lekarz prawdopodobnie zapyta o objawy biegunki u dziecka oraz historię chorobową. Dziecko może również potrzebować przejść badania laboratoryjne w celu sprawdzenia wyników krwi i moczu. Inne badania mogą obejmować sprawdzenie:
- kultury bakteryjnej kału w celu wykrycia nieprawidłowych bakterii lub pasożytów w przewodzie pokarmowym dziecka – mała próbka kału jest pobierana i wysyłana do laboratorium,
- składu stolca pod kątem obecności krwi lub tłuszczu,
- krwi w celu wykluczenia niektórych chorób,
- wykonanie testów obrazowych w celu wykluczenia problemów strukturalnych,
- wykonanie testów sprawdzających ewentualną nietolerancję pokarmową lub alergię,
- wykonanie sigmoidoskopii – testu, który pozwala sprawdzić wnętrze jelita grubego dziecka. Zabieg ten pomaga stwierdzić, co powoduje biegunkę, ból brzucha, zaparcia, czy krwawienie. Wykorzystuje się krótką, elastyczną i oświetlającą rurkę, którą wprowadza się do jelita dziecka przez odbytnicę. Rurka wdmuchuje powietrze do jelita, powodując jego puchnięcie, dzięki czemu łatwiej jest zajrzeć do środka.
Jak leczy się biegunkę?
Leczenie biegunki będzie zależeć od jej objawów u dziecka, wieku i ogólnego stanu zdrowia. Będzie to również zależeć od tego, jak ciężki jest ten stan.
Odwodnienie jest głównym problemem związanym z biegunką. W większości przypadków leczenie obejmuje wymianę utraconych płynów. Antybiotyki mogą być przepisywane, gdy przyczyną są infekcje bakteryjne.
W przypadku biegunki dzieci powinny przede wszystkim pić dużo płynów, co pomaga zastąpić utracone płyny ustrojowe. Jeśli dziecko jest odwodnione, koniecznie należy:
- zastosować napoje, które są roztworami glukozy i elektrolitów. Płyny te są dostępne w aptekach i mają odpowiedni bilans wody, cukru i soli,
- unikać soku i napojów sodowanych, które mogą nasilać biegunkę,
- nie podawać dziecku czystej wody,
- niemowlaka w miarę możliwości częściej karmić piersią,
- kontynuować karmienie dziecka mieszanką dla niemowląt.
Dieta przy biegunce u dziecka
Według wielu źródeł, odpowiednie odżywianie znacznie przyspiesza regenerację przewodu pokarmowego, który został osłabiony przez biegunkę. Należy w tym czasie zmienić nieco dietę dziecka na delikatniejszą i łatwiej strawną. Często poleca się rozgotowany ryż, albo kleik ryżowy, a także gotowaną i przetartą marchewkę. Można także podawać kisiel, ale tylko lekko słodzony. Warto w tym czasie unikać produktów bogatych w gluten, gdyż może on dodatkowo podrażniać jelita.
Biegunka u niemowlaka
Przede wszystkim w przypadku niemowlaków znacznie trudniej jest wykryć biegunkę, zwłaszcza gdy nie ma cięższego charakteru. Dziecko może w tym czasie wydalać kupkę ze śluzem, a także robić to znacznie częściej. Zawsze najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest udanie się do lekarza pediatry po konsultację, a także zwiększenie ilości podawanego płynnego pokarmu, czy to przez karmienie piersią czy mleko modyfikowane.
Jakie mogą być powikłania z powodu biegunki?
Największym powikłaniem biegunki jest odwodnienie. Jest to bardziej prawdopodobne u dzieci małych i z osłabionym układem odpornościowym. Odwodnienie może być łagodne, umiarkowane lub ciężkie. Łagodne odwodnienie to niewielka utrata płynu, która powoduje uczucie łaknienia. Umiarkowane lub ciężkie odwodnienie obciąża serce i płuca, a w najgorszych przypadkach może prowadzić do szoku, który zagraża życiu.
Co mogę zrobić, aby zapobiec biegunce?
Właściwe mycie rąk może ograniczyć rozprzestrzenianie się bakterii, które mogą powodować biegunkę.
Szczepionka przeciw rotawirusom może również zapobiegać biegunce wywołanej przez rotawirusy. Z tego powodu warto dowiedzieć się, które szczepionki są odpowiednie dla danego dziecka, zwłaszcza gdy uczęszcza ono do żłobka lub przedszkola.
Podczas podróży warto upewnić się, że wszystko, co dziecko je i pije, jest bezpieczne. Jest to jeszcze ważniejsze, jeśli podróżuje się do krajów rozwijających się.
Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa podróży podczas picia i jedzenia obejmują:
- unikanie wody z kranu, nawet przy myciu zębów,
- unikanie lodu z wody z kranu,
- unikanie niepasteryzowanego mleka, które nie zostało poddane procesowi zabijania niektórych bakterii,
- unikanie surowych owoców i warzyw, chyba że samodzielnie się je umyje i obierze,
- unikanie surowego lub niedogotowanego mięsa lub ryb,
- unikanie żywności od sprzedawców ulicznych.
Przed podróżą warto również porozmawiać ze swoim lekarzem i zaczerpnąć najważniejsze wskazówki.
Kiedy należy udać się z dzieckiem do lekarza?
Gdy występuje biegunka u dziecka zawsze należy zgłosić się do lekarza jeśli ma ono mniej niż 6 miesięcy lub występuje któryś z poniższych objawów:
- ból brzucha,
- krew w kale,
- częste wymioty,
- nieprzyjmowanie płynów,
- wysoka gorączka,
- suche, lepkie usta,
- utrata masy ciała,
- rzadkie oddawanie moczu (moczy mniej niż 6 pieluszek dziennie),
- częsta biegunka,
- ekstremalne pragnienie,
- brak łez podczas płaczu,
- wklęśnięte ciemiączko na głowie dziecka.
Kluczowe fakty na temat biegunki
- Biegunka u dziecka i dorosłego wiąże się z luźnym i wodnistym stolcem.
- Może być spowodowana wieloma przyczynami, w tym infekcją bakteryjną lub infekcją wirusową.
- Odwodnienie jest głównym problemem związanym z biegunką.
- W większości przypadków leczenie biegunki polega na uzupełnianiu płynów w organizmie.
- Szczepionka przeciw rotawirusom może zapobiegać biegunce spowodowanej przez tego rodzaju infekcję.
- Właściwe mycie rąk może pomóc w zapobieganiu biegunce.
- Podczas podróży upewnić się, że wszystko, co dziecko je i pije, jest bezpieczne.
Wskazówki, które pomogą maksymalnie wykorzystać wizytę w placówce opieki zdrowotnej:
- Przed wizytą zapisz pytania, na które chcesz uzyskać odpowiedź.
- Podczas wizyty zapisz nazwy nowych leków, metod leczenia lub testów oraz wszelkie instrukcje udzielone przez lekarza.
- Jeśli Twoje dziecko zostanie umówione na wizytę kontrolną, zapisz datę, godzinę i cel tej wizyty.
- Dowiedz się, jak możesz skontaktować się z lekarzem dziecka po godzinach pracy. Jest to ważne, jeśli Twoje dziecko zachoruje i będziesz potrzebować pomocy medycznej.
Źródła:
Bhutta ZA. Acute gastroenteritis in children. In: Kliegman RM, Stanton BF, St Geme JW, Schor NF, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 20th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2016:chap 340.
Schiller LR, Sellin JH. Diarrhea. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease. 10th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2016:chap 16.
https://www.webmd.com/children/guide/diarrhea-treatment#1
