Trzydniówka (łac. exanthema subitum) jest względnie łagodną chorobą wirusową, najczęściej występującą u małych dzieci. Często jest również określana mianem rumienia nagłego lub szóstej choroby. Wczesnym objawem trzydniówki jest gorączka, która najczęściej trwa od trzech do pięciu dni. Gorączce towarzyszyć może również łagodne przekrwienie błony śluzowej nosa i luźne stolce. Gdy gorączka znika, pojawia się wysypka, która blednie po kilku dniach. W niniejszym artykule wskazujemy na najważniejsze objawy choroby, jej przyczyny i sposoby leczenia.
Trzydniówka to infekcja wirusowa, która zwykle ustępuje bez żadnego leczenia. Ta względnie łagodna choroba zakaźna spowodowana przez jeden z dwóch wirusów. Charakteryzuje się dość gwałtownymi objawami i stosunkowo krótkim czasem trwania.
Trzydniówka występuje najczęściej u dzieci w wieku 6-24 miesięcy, przy średnim wieku 9 miesięcy. Rzadziej zakażone mogą być starsze dzieci, nastolatki i szczególnie rzadko dorośli.
Jaki wirus powoduje trzydniówkę?
Rumień nagły głównie wywoływany jest przez wirusa zwanego ludzkim herpeswirusem 6 (HHV-6), a rzadziej przez ludzkiego herpeswirusa 7 (HHV-7). Ludzie są jedynymi naturalnymi ich nosicielami. Okres inkubacji wynosi od 7 do 17 dni, a najczęściej od 9 do 10 dni. Trzydniówka rozprzestrzenia się między ludźmi, zazwyczaj poprzez przenoszenie wydzieliny ustnej. W przeciwieństwie do niektórych innych infekcji wirusowych, trzydniówka występuje przez cały rok bez zmian sezonowych.
Trzydniówka a czynniki ryzyka
Wiele badań wykazało, że znaczna większość osób zakażonych wirusem HHV-6 lub HHV-7 nie ma oczywistych objawów. Ich układ odpornościowy usuwa wirusa przed wystąpieniem jakichkolwiek oznak infekcji. W przypadku osób, u których rozwinie się jawna infekcja, zdecydowana większość nie odczuwa żadnych istotnych skutków ubocznych. Dość rzadko osoby z osłabionym układem odpornościowym mogą być narażone na bardziej skomplikowany przebieg choroby. Obejmuje to szczególnie noworodki i malutkie dzieci (pierwsze 6 do ośmiu 8 życia), osoby podczas chemioterapii lub osoby z chorobą, która wpływa na upośledzenie działania układu odpornościowego, np. HIV – AIDS.
Jakie są objawy trzydniówki?
Objawy zakażenia wirusem HHV-6 lub HHV-7 różnią się przede wszystkim w zależności od wieku pacjenta.
- Niemowlęta i małe dzieci rutynowo rozwijają nagłe objawy z pojawieniem się wysokiej gorączki 39,5-40ºC, która trwa przez 3-5 dni.
- Dziecko może również wykazywać drażliwość, obrzęk gruczołów z przodu lub z tyłu szyi, katar, opuchnięte powieki i łagodną biegunkę.
- W ciągu 12-24 godzin od spadku gorączki szybko pojawia się grudkowo-plamista wysypka, najczęściej występująca na twarzy i tułowiu.
- Starsze dzieci, u których rozwinie się zakażenie HHV-6 lub HHV-7, są bardziej narażone na chorobę charakteryzującą się kilkudniową wysoką gorączką i prawdopodobnie katarem i / lub biegunką.
- U starszych dzieci rzadziej rozwija się wysypka w miarę zmniejszania się gorączki.
Jak wysoka może być gorączka przy trzydniówce?
Gorączka może być dość wysoka i wynosi średnio 39,7ºC, ale może wzrosnąć nawet do 41,2ºC.
Diagnozowanie trzydniówki
Zarówno pediatrzy, jak i lekarze rodzinni są w stanie diagnozować i leczyć pacjentów z trzydniówką. Specjaliści od chorób zakaźnych rzadko są potrzebni do pomocy w leczeniu tej ogólnie łagodnej choroby.
Charakterystyczny kliniczny wzorzec nagłego wystąpienia wysokiej gorączki i rozwój typowej wysypki w czasie ustąpienia gorączki zasadniczo umożliwia szybką diagnozę bez jakichkolwiek badań laboratoryjnych. W przypadku nietypowych prezentacji, pacjentów z powikłaniami lub osób ze stanami niedoboru odporności w ustaleniu diagnozy może pomóc kilka form badań krwi.
Leczenie trzydniówki
Generalnie trzydniówkę leczy się objawowo. Jeśli gorączka nie powoduje, że dziecko czuje się niekomfortowo, nie trzeba jej leczyć. Zazwyczaj nie jest konieczne budzenie dziecka w celu zbijania gorączki, chyba że zostanie to zalecone przez lekarza.
W niektórych przypadkach ogranicza się gorączkę, poprzez podanie dziecku acetaminofenu z przerwami między dawkami ok. 4 godziny lub ibuprofenu co 6 godzin. Oba rodzaje leków są równie skuteczne w obniżaniu gorączki dziecka. Nie ma korzyści medycznych ze stosowania na przemian acetaminofenu z ibuprofenem. Nigdy nie należy stosować aspiryny na gorączkę u dzieci i młodzieży.
Dziecko z gorączką powinno być wygodnie ułożone i nie powinno się go przesadzać. Przesadzanie może spowodować wzrost temperatury ciała. Czasami zaleca się kąpiel w letniej wodzie ok. 29,5ºC, co może pomóc obniżyć gorączkę o 1-1,5ºC. Jeśli podczas kąpieli dziecko poczuje dreszcze, należy podnieść temperaturę wody w wanience. Podczas kąpieli nie należy dziecka szorować gąbką, ani stosować środków potencjalnie drażniących.
Z wyjątkiem pacjentów z obniżoną odpornością rokowania dla dziecka z trzydniówką są zwykle bardzo dobre i nie powinny powodować długoterminowych skutków ubocznych.
Kiedy udać się do lekarza?
Dziecko z wysoką gorączką i wysypką zawsze powinno zostać przebadane przez pediatrę. Wskaże on odpowiednie metody leczenia i opieki nad dzieckiem. Zazwyczaj wizyta ma charakter rutynowy, ponieważ diagnoza jest dość łatwa do postawienia a metody postępowania są dobrze wypracowane.
Trzydniówka – Najważniejsze pytania i odpowiedzi
Trzydniówka to typowa choroba wieku dziecięcego, która może niektórych przerazić objawami. Z tego powodu budzi ona potrzebę poznania i odpowiedzi na kluczowe pytania. Poniżej wskazujemy na najważniejsze pytania i odpowiedzi na jej temat.
Jakie są domowe środki na trzydniówkę?
Ponieważ u pacjentów z trzydniówką najczęściej występuje umiarkowana gorączka, zazwyczaj stosuje się leki obniżające gorączkę, które są pomocne w łagodzeniu wszelkich związanych z nią dolegliwości, m.in. takich jak ból głowy. Takie leki obejmują głównie acetaminofen i ibuprofen. Pomocna może okazać się również chłodna kąpiel. Nie jest wymagana żadna terapia dotycząca pojawiającej się wysypki, ponieważ nie powoduje ona przykrych objawów, a ponadto jest krótkotrwała i ustępuje samoistnie.
Czy gorączka może wywołać atak?
Tak. Nagły i szybki wzrost temperatury może wywołać drgawki. Napady gorączkowe i drgawki z powodu gorączki są dość częste u dzieci w wieku od 18 miesięcy do 3 lat.
Co należy zrobić, jeśli jego dziecko z trzydniówką ma napad padaczkowy?
Najtrudniej jest zachować spokój, pomagając dziecku położyć się podłogę i rozluźnić ubranie na szyi. Z otoczenia należy także usunąć wszelkie ostre przedmioty, które mogą spowodować obrażenia i obróć dziecko z jednej strony, aby ślina mogła wypłynąć z ust. Wkładanie poduszki lub złożonego ubrania pod głowę jest wskazane, jednak nie należy niczego wkładać do ust dziecka. Najlepiej jest po prostu poczekać, aż napad minie.
Większość napadów gorączkowych, związanych z trzydniówką lub innymi wirusami, trwa krócej niż 5 minut. Nie należy wtedy zostawiać dziecka bez opieki, np. podczas dzwonienia do ratowników medycznych. Dzieci często są senne i długo śpią po napadzie padaczkowym, co jest normalne. Po ustaniu napadu i odpoczynku należy udać się na badanie lekarskie.
Czy atak z powodu gorączki jest niebezpieczny?
Napad może wyglądać bardzo przerażająco, ale zwykle jest nieszkodliwy. Gorączkowe napady nie powodują skutków ubocznych lub uszkodzenia mózgu. Leki przeciwdrgawkowe są bardzo rzadko przepisywane w celu leczenia lub zapobiegania napadom gorączkowym.
Czy wysypka jest związana z trzydniówką?
Tak, wysypka występuje w związku z infekcją wirusową, ale nie na początku. Kiedy gorączka znika, pojawia się wysypka. Wysypka pojawia się głównie na szyi i tułowiu, ale może również występować na rękach i nogach.
Wysypka może pojawiać się jako oddzielne małe wypukłe krostki, o rozmiarze „gęsiej skórki” lub jako płaskie plamki. Skóra ma często lekko czerwony kolor i chwilowo blednie z naciskiem. Wysypka nie jest swędząca ani bolesna oraz nie jest zaraźliwa. Wysypka trwa od 1 do kilku dni i nie wraca.
Jaka jest najbardziej niezwykła cecha trzydniówki?
Najbardziej uderzające jest to, że dziecko często wydaje się żywotne, pomimo wysokiej gorączki.
Jak długo trwa trzydniówka?
Gorączka przy rumieniu nagłym trwa zazwyczaj 3-5 dni, a następnie wysypka występuje do kilku dni. Ustępuje ona samoistnie bez leczenia. Odporność na HHV-6 wydaje się być dożywotnia.
Czy są jakieś komplikacje związane z rumieniem nagłym?
Powikłania występują rzadko, z wyjątkiem dzieci z osłabionym układem odpornościowym. Osoby ze zdrowym układem odpornościowym na ogół rozwijają dożywotnią odporność na HHV-6 (lub HHV-7).
Czy istnieje szczepionka na trzydniówkę?
W tej chwili nie ma szczepionki na trzydniówkę. Ze względu na jej ogólnie łagodny charakter i rzadką liczbę powikłań wielu badaczy wątpi, aby wysokie koszty finansowe opracowania takiej szczepionki byłyby opłacalne.
Czy można zapobiec trzydniówce?
Podstawowym mechanizmem przenoszenia HHV-6 lub HHV-7 jest kontakt z wydzieliną z ust nosiciela. Dlatego podstawowym zabiegiem zapobiegawczym jest mycie rąk i unikanie osób chorych. Ośrodki opieki dziennej i przedszkola powinny przestrzegać rutynowych zasad higieny i odkażania zabawek oraz artykułów udostępnianych dzieciom.
Jakie są inne nazwy trzydniówki?
Trzydniówka jest określana przez wiele innych nazw. Nazwa łacińska to exanthema subitum, natomiast angielska to roseola infantum lub roseola infantilis. Ponieważ wysypka pojawia się tak nagle, nazywana jest także rumieniem nagłym.
Aby odróżnić trzydniówkę od innych chorób dziecięcych, w tym wysypki skórnej, nazwano ją kiedyś „szóstą chorobą”. Nazwa ta pojawiła się, ponieważ była to zwykle szósta choroba, którą rozwijały małe dzieci i trwała około 6 dni. Nazwa ta została w dużej mierze zapomniana.
