Niemowlęta często miewają długie okresy między wypróżnieniami, które czasem trwają nawet tydzień. W większości wypadków jest to sytuacja zupełnie normalna, jednak nie powinny temu towarzyszyć żadne niepokojące objawy. W niektórych przypadkach dzieci mogą cierpieć z powodu zaparcia i wymagać pomocy. W niniejszym artykule przybliżamy czym jest zatwardzenie u niemowlaka oraz jak sobie z nim poradzić.
Istnieje wiele możliwych przyczyn wystąpienia kłopotów trawiennych u małych dzieci. Najczęściej identyfikuje się przede wszystkim niekorzystne zmiany w diecie lub niewłaściwe karmienie. Przedłużające się zaleganie masy kałowej w okrężnicy może skutkować zbyt dużym odsączeniem z wody, przez co kupka staje się bardzo sucha i zbita. Podstawowym przeciwdziałaniem zaparciom u niemowląt jest więc zwiększenie ilości przyjmowanych płynów, co przekłada się na zmiękczenie kupki. Jeśli zdiagnozuje się zatwardzenie u niemowlaka pediatra może zalecić stosowanie domowych środków zaradczych jako leczenia pierwszego wyboru.
Objawy zaparcia u niemowlaka
Ponieważ małe dzieci mogą przez dłuższy czas obyć się bez wypróżnień, często trudno jest stwierdzić, czy nie cierpią na zaparcia. Oznaki wskazujące na zatwardzenie u niemowlaka obejmują najczęściej:
- rzadko oddawane stolce, które nie są miękkie w konsystencji,
- gliniana konsystencja stolca,
- twarde granulki stolca,
- długie okresy wysiłku lub płaczu podczas próby wypróżnienia,
- smugi czerwonej krwi w kale,
- brak apetytu,
- twardy brzuch.
Objawy zaparcia u niemowląt różnią się w zależności od ich wieku i diety. Normalne wypróżnienie, zanim dziecko zacznie jeść pokarmy stałe, powinno być bardzo miękkie, prawie jak konsystencja masła orzechowego lub nawet luźniejsze.
Twardy stolec u niemowląt przed rozpoczęciem przyjmowania stałych pokarmów może być najbardziej oczywistym objawem zatwardzenia.
W początkowym okresie życia, dzieci karmione piersią mogą często oddawać stolec, ponieważ mleko matki jest łatwe do strawienia. Jednak gdy dziecko ma od 3 do 6 tygodni, może miewać dużą i miękką kupkę tylko raz w tygodniu, a czasem nawet rzadziej.
Niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym mają tendencje do częstszego oddawania stolca niż dzieci karmione piersią. Większość niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym będzie miała wypróżnienia co najmniej raz dziennie lub co drugi dzień. Jednak niektóre dzieci karmione mlekiem modyfikowanym mogą doświadczać dłuższych przerw między wypróżnieniami, mimo braku zaparć.
Gdy rodzic wprowadzi stałe pokarmy do diety dziecka, może być ono bardziej narażone na zatwardzenie. Dziecko może być bardziej zaparte, jeśli rodzic lub opiekun wprowadzi do diety mleko krowie, inne niż mleko modyfikowane.
Domowe sposoby na zatwardzenie u niemowlaka
Domowe środki zaradcze na zatwardzenie u niemowlaka obejmują najczęściej:
1. Ćwiczenia
Podobnie jak u dorosłych, ćwiczenia i ruch mają pomagają w stymulowaniu jelit dziecka do pracy. Ponieważ jednak dzieci mogą jeszcze nie chodzić, a nawet czołgać się, rodzic lub opiekun może chcieć pomóc im w ćwiczeniach, aby złagodzić zaparcia.
Rodzic lub opiekun może delikatnie poruszać nogami dziecka podczas leżenia na plecach, aby naśladować ruch podczas jazdy na rowerze. Taka aktywność może pomóc w lepszym funkcjonowaniu jelit i złagodzić zatwardzenie u niemowlaka.
2. Ciepła kąpiel
Przygotowanie dziecku ciepłej kąpieli może rozluźnić mięśnie brzucha i pomóc im przestać się męczyć. Może również złagodzić niektóre dolegliwości związane z zaparciami.
3. Zmiany dietetyczne
Niektóre zmiany w diecie mogą istotnie pomóc w zaparciach, ale powinny się one różnić w zależności od wieku i diety dziecka.
Podczas karmienia piersią kobieta może wyeliminować z diety niektóre pokarmy, takie jak nabiał. Identyfikacja zmian w diecie, które mogą pomóc, może zająć trochę czasu oraz podejmowania prób i obserwacji błędów. Jest całkiem możliwe, że zmiany w diecie nie będą miały większego wpływu na zatwardzenie u niemowlaka.
W przypadku niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym rodzic lub opiekun może chcieć wypróbować inny rodzaj produktu. Najlepiej nie przestawiać się na łagodną lub bezmleczną formułę bez uprzedniej konsultacji z pediatrą. Jeśli jedna zmiana nie robi różnicy, dalsze próby próbowania różnych formuł raczej nie pomoże.
Jeśli niemowlę je stałe pokarmy, rodzice lub opiekunowie powinni spróbować wprowadzić produkty, które są dobrym źródłem błonnika.
Wiele owoców i warzyw może pomóc w pobudzeniu jelit ze względu na ich większe bogactwo w błonnik. Dobry wybór jedzenia dla niemowląt z zaparciami obejmuje:
- jabłka bez skórki,
- brokuły,
- produkty pełnoziarniste, takie jak płatki owsiane lub pełnoziarnisty chleb lub makaron,
- brzoskwinie,
- gruszki,
- śliwki.
4. Nawodnienie
Malutkie niemowlęta zazwyczaj nie potrzebują dodatkowych płynów, ponieważ nawodnienie zapewniają sobie z mleka matki lub mleka modyfikowanego. Jednak dzieci z zaparciami mogą skorzystać z niewielkiej ilości dodatkowego płynu, najlepiej wody.
Pediatrzy czasami zalecają dodanie do diety dziecka niewielkiej ilości wody lub, czasami soku owocowego, gdy mają ponad 2–4 miesiące i mają kłopoty z zaparciami.
5. Masaż
Istnieje kilka sposobów masowania brzuszka dziecka w celu złagodzenia zaparć. Warto skorzystać z poniższych wskazówek:
- za pomocą opuszki palca wykonuj okrężne i delikatne ruchy na brzuchu zgodnie z ruchem wskazówek zegara,
- przesuwaj palce wokół pępka zgodnie z ruchem wskazówek zegara,
- trzymając kolana i stopy dziecka razem, delikatnie zginać nogi dziecka w kierunku brzucha,
- głaskać palcem po klatce piersiowej w dół do okolic pępka.
6. Sok owocowy
Gdy dziecko osiągnie wiek 2–4 miesięcy, może wypić niewielką ilość soku owocowego, takiego jak 100-procentowy sok ze śliwek lub sok jabłkowy. Tego rodzaju sok może pomóc w leczeniu zaparć.
Niektórzy eksperci zalecają rozpoczęcie podawania dziecku od około 50-100 ml soku owocowego. Cukier w soku jest trudny do strawienia, a większa ilość płynów dostaje się do jelit, co pomaga zmiękczyć i rozbić stolec.
Jednak rodzic lub opiekun nie powinien po raz pierwszy podawać dziecku soku owocowego bez konsultacji z pediatrą.
7. Pomiar temperatury w odbycie
Kiedy dziecko cierpi na zaparcia, mierzenie jego temperatury w odbycie za pomocą czystego i naoliwionego termometru może pomóc mu w oddaniu stolca.
Ważne jest, aby nie używać tej metody zbyt często, ponieważ może to pogorszyć zaparcia. Dziecko może zniechęcić się również do samodzielnych prób robienia kupki i zacząć kojarzyć ruch jelit z dyskomfortem.
W przypadku zauważenia częstej potrzeby wykorzystania tej metody, aby pomóc dziecku w wypróżnieniu, należy skonsultować się z lekarzem.
Kiedy iść do lekarza?
Wskazane jest skontaktowanie się z pediatrą, jeśli dziecko nie wypróżniło się przez dzień lub dwa, a także występują inne objawy, takie jak:
- krew w kale,
- dziecko wydaje się być drażliwe,
- dziecko wydaje się mieć ból brzucha,
- po podjęciu kroków w celu domowego leczenia zaparcia dziecka nie ma poprawy.
Leczenie zwykle rozpoczyna się od domowych środków zaradczych. Jeśli środki domowe nie działają, lekarz może zbadać dziecko i w rzadkich przypadkach przepisać leki, takie jak:
- środki przeczyszczające,
- lewatywę,
- czopki doodbytnicze.
Nigdy nie należy samodzielnie podawać tych leków dziecku, chyba że lekarz je przepisze.
Podsumowanie
Zatwardzenie u niemowlaka może prowadzić do dyskomfortu i drażliwości u dziecka. Przede wszystkim warto wtedy wypróbować kilka domowych metod, aby złagodzić zaparcia.
Jeśli objawy nie ustępują, najlepiej porozmawiać z pediatrą niemowlęcia w celu uzyskania dodatkowych opcji leczenia.
