Owulacja – Objawy i charakterystyka jajeczkowania

Owulacja, określana również jajeczkowaniem, oznacza gotowość komórki jajowej do zapłodnienia. Stanowi ona równocześnie szczytowy etap cyklu miesiączkowego, który wiąże się z pewnymi zmianami w organizmie, mimo iż u ludzi ma ona charakter ukryty. Sama owulacja to stosunkowo krótki okres, po którym bez zapłodnienia jajeczko rozpada się i rozpoczyna się miesiączka. Baczna obserwacja cyklu owulacji to podstawowa metoda na podnoszenie prawdopodobieństwa zapłodnienia i zajścia w ciążę. W niniejszym artykule przybliżamy najważniejsze fakty na temat jajeczkowania.

Podczas każdego cyklu miesięcznego zdrowe pary, które nie stosują środków antykoncepcyjnych, mają statystycznie około 25 do 30% szans na zajście w ciążę, choć może się to znacznie różnić w zależności od okoliczności. W rzeczywistości jest to dość zaskakująco wysoki odsetek, biorąc pod uwagę, że może do tego dojść tylko w czasie owulacji, trwającej zazwyczaj od 12 do 24 godzin.

Wiadomo jednak, że plemniki są w stanie żyć w układzie rozrodczym kobiety znacznie dłużej, bo nawet od 3 do 6 dni. Oznacza to, że ​​nawet jeśli uprawia się seks na kilka dni przed owulacją, może dojść do zapłodnienia nieco później, kiedy jajeczko będzie gotowe. Rozpoznanie objawów owulacji jest zatem podstawowym celem dla tych, którzy starają się o potomstwo.

Czym jest owulacja?

Owulacja to cykliczny proces uwalniania dojrzałego jajeczka, które jest gotowe do zapłodnienia w jajowodzie. Jest szczytowym etapem cyklu miesiączkowego, w którym kobieta jest najbardziej płodna.

Po dojrzeniu jajeczka pęka jego osłona, które ma postać pęcherzyka Graafa. W takiej postaci przemieszcza się ono z jajnika do jajowodu. Po uwolnieniu jajeczko może być zapłodnione przez plemnik, a następnie zaimplantować się w macicy i rozpocząć cykl ciążowy. Jeśli pozostanie niezapłodnione, jajeczko rozpada się, a podszewka macicy zostaje złuszczona i wydalona w trakcie miesiączki.

Zrozumienie, jak przebiega owulacja i kiedy ma miejsce, może pomóc w osiągnięciu lub zapobieganiu ciąży. Może także pomóc w zdiagnozowaniu niektórych dolegliwości i schorzeń.

Kiedy zwykle występuje owulacja?

Zasadniczo owulacja występuje zwykle w połowie cyklu miesiączkowego, czyli około 14 dnia przeciętnego 28-dniowego cyklu, licząc od pierwszego dnia jednego okresu do pierwszego dnia następnego.

Podobnie jak w przypadku wielu innych procesów w ludzkim organizmie, istnieje w tym zakresie szeroki zakres normalnych odchyleń, ponieważ cykle mogą trwać od 23 do 35 dni. Nawet u jednej kobiety cykl i czas owulacji mogą się nieznacznie różnić z miesiąca na miesiąc.

Generalnie owulacja występuje w ciągu 4 dni przed lub w 4 dni po środkowym dniem cyklu.

Jak długo trwa owulacja?

Sama owulacja trwa od 12 do 24 godzin, kiedy jajeczko uwalniane jest przez jajnik. Proces owulacji rozpoczyna się jednak od uwolnienia przez organizm hormonu folikulotropowego (FSH), zwykle między 6 a 14 dniem cyklu miesiączkowego. Hormon ten pomaga dojrzałemu jajeczku w przygotowaniu do późniejszego uwolnienia.

Gdy jajeczko jest dojrzałe, kobiece ciało uwalnia przypływ hormonu luteinizującego (LH), wyzwalając je z jajnika. Owulacja może się zdarzyć w czasie od 28 do 36 godzin po skoku stężenia hormonu LH.

Objawy owulacji, które można najczęściej zaobserwować

Oto siedem głównych oznak owulacji, na które warto zwrócić uwagę:

• podstawowa temperatura ciała nieznacznie spada, a następnie ponownie rośnie,
• śluz w pochwie staje się wyraźniejszy i cieńszy, z konsystencją podobną do białek jaj,
• szyjka macicy mięknie i otwiera się,
• można odczuwać lekkie ukłucia lub łagodne skurcze w dolnej części brzucha,
• popęd seksualny może wzrosnąć,
• można zauważyć lekkie plamienie,
• srom lub pochwa mogą wydawać się spuchnięte.

W odróżnieniu od niektórych zwierząt kobieca owulacja nie jest sygnalizowana w formie rui. Proces jajeczkowania ma charakter ukryty, a owulacyjna stanowi szczytowy etap płodności kobiety podczas całego cyklu menstruacyjnego. Gotowe do zapłodnienia jajeczko może przetrwać w jajowodzie jedynie od 6 do 24 godzin. Nie oznacza to jednak, że tylko w tym czasie musi dojść do zbliżenia, by doszło do zapłodnienia. Plemniki mogą bowiem przetrwać w jajowodzie nawet 3-5 dni, dlatego zapłodnienie może nastąpić w wyniku zbliżenia w okresie okołoowulacyjnym.

Jak przewidzieć owulację?

Istnieje wiele sposobów przewidywania, kiedy może rozpocząć się owulacja, a poniżej wskazujemy najważniejsze z nich.

1. Sprawdzanie kalendarzyka

Prowadzenie kalendarza cyklu miesiączkowego przez kilka miesięcy umożliwia dowiedzenie się, jak wygląda cykl menstruacyjny u danej kobiety. Można w ten sposób dość precyzyjnie określić dni płodne. Jeśli jednak miesiączki są nieregularne, warto być jeszcze bardziej wyczuloną na inne objawy owulacji.

2. Słuchanie swojego organizmu

Jeśli należy się do 20% kobiet, organizm wyśle sygnały, gdy owuluje, w postaci bolesnego ukłucia lub serii skurczów w dolnej części brzucha. Odczucia te zwykle zlokalizowane są po jednej stronie – po stronie jajeczkującego jajnika. Uważa się, że to miesięczne przypomnienie płodności jest wynikiem dojrzewania lub uwolnienia jajeczka z jajnika. 

3. Śledzenie temperatury ciała

Podstawowa temperatura ciała sprawdzana jest termometrem rano po przebudzeniu, po co najmniej 3 do 5 godzin snu. Należy ją zmierzyć zanim wstanie się z łóżka, porozmawia, a nawet usiądzie. Temperatura ta zmienia się w całym cyklu, gdy występują wahania poziomów hormonów. W pierwszej połowie cyklu, jeszcze przed owulacją, dominuje estrogen. W drugiej połowie po owulacji następuje wzrost progesteronu, który podnosi temperaturę ciała, ponieważ przygotowuje macicę do zapłodnionego, wszczepialnego jajeczka. Oznacza to, że temperatura będzie niższa w pierwszej połowie miesiąca niż w drugiej połowie.

Podstawowa temperatura ciała osiągnie najniższy punkt przy owulacji, a następnie natychmiast wzrośnie o około pół stopnia, jak tylko dojdzie do owulacji. Warto pamiętać, że sporządzenie wykresu temperaturowego tylko na jeden miesiąc nie pozwoli przewidzieć dnia owulacji, ale raczej da dowód owulacji po jej wystąpieniu. Śledzenie go przez kilka miesięcy pomoże jednak zobaczyć układający się wzór w cyklach, umożliwiając przewidzenie, kiedy są dni płodne.

4. Obserwacja szyjki macicy

Owulacja nie jest całkowicie ukrytym procesem i istnieją pewne wyraźne fizyczne oznaki jej przebiegu. Gdy organizm wyczuwa zmiany hormonalne, które wskazują, że jajeczko wkrótce zostanie uwolnione z jajnika, zaczyna przygotowywać się do nadchodzących hord plemników, aby dać mu najlepszą szansę na zapłodnienie.

Jednym z wykrywalnych objawów owulacji jest położenie samej szyjki macicy. Na początku cyklu szyjka macicy – to podobne do szyi przejście między pochwą a macicą, które musi się rozciągać podczas porodu, aby pomieścić głowę dziecka – jest niskie, jędrne i zamknięte. Ale gdy zbliża się owulacja, podciąga się z powrotem, nieco mięknie i otwiera się tylko trochę, aby przepuścić plemniki w drodze do celu. Niektóre kobiety mogą łatwo odczuć te zmiany, podczas gdy inne mają trudniejsze zadanie. Poleca się czasem codziennie sprawdzanie szyjki macicy za pomocą jednego lub dwóch palców, a następnie zapisywanie swoich obserwacji.

Innym objawem owulacji jest zmiana śluzu. Śluz w pochwie jest wydzieliną, która pomaga w dotarciu plemników do komórki jajowej. Po zakończeniu okresu odczuwać można z kolei suchość w pochwie. W miarę upływu cyklu można zauważyć wzrost ilości śluzu, często o białym lub mętnym wyglądzie. Jeśli spróbuje się rozciągnąć go między palcami, rozpadnie się. Gdy kobieta zbliża się do dnia owulacji, śluz ten staje się jeszcze bardziej obfity, ale także cieńszy, wyraźniejszy i ma śliską konsystencję podobną do białka jaja. Jeśli spróbujesz rozciągnąć go między palcami, może się rozciągnąć na kilka centymetrów zanim pęknie. Zmieniający się śluz w szyjce macicy jest kolejną oznaką zbliżającej się owulacji. W połączeniu z położeniem szyjki macicy i temperaturą ciała na jednym wykresie, śluz szyjki macicy może być niezwykle przydatną wskazówką w określaniu dnia owulacji.

Zastosowanie zestawu prognostycznego

Wiele kobiet używa zestawów prognostycznych owulacji, które identyfikują datę owulacji 12 do 24 godzin wcześniej, dzięki monitorowaniu poziomów hormonów. Wszystko co co należy zrobić zrobić, to oddać mocz na patyczek zestawu i czekać, aż wskaźnik pokaże, czy organizm w krótkim czasie przystąpi do owulacji.

Inną opcją jest test śliny, który mierzy poziom estrogenu w ślinie w miarę zbliżania się owulacji. Tego rodzaju test nie jest zbyt miarodajny, chociaż można ponownie go wykorzystać i powinien być tańszy niż zestawy. Istnieją również urządzenia wykrywające liczne sole w pocie kobiety, takie jak chlorek, sód, czy potas, które zmieniają się w różnych etapach cyklu. Zwana skokiem jonów chloru zmiana zachodzi jeszcze przed wzrostem poziomu estrogenu i LH, więc testy te dają kobiecie czterodniowe ostrzeżenie, kiedy może nadejść owulacja.

O czym warto pamiętać?

Cierpliwość i wytrwałość są kluczowe, gdy próbujesz zajść w ciążę, i nie ma żadnych gwarancji, że na pewno poczniesz, nawet jeśli owulujesz. Nie zaszkodzi jednak mieć oko na te powszechne objawy owulacji, a następnie zaplanować kolację przy świecach, wziąć ciepłą kąpiel z bąbelkami lub wybrać się na romantyczny weekendowy wypad – cokolwiek trzeba, aby zbudować odpowiedni nastrój na zbliżenie i poczęcie upragnionego dziecka.

Czy możesz owulować więcej niż raz w danym cyklu?