Ciemieniucha u niemowląt przypomina żółtawą skorupkę na skórze głowy i pojawia się w okolicach owłosienia, najczęściej nad czołem, ale także czasem na brwiach. Jej dokładne przyczyny nie są rozpoznane, ale podejrzewa się, że może mieć związek z hormonami przekazanymi przez matkę, jeszcze w okresie ciąży. Skóra głowy pokryta ciemieniuchą nie powinna być powodem do niepokoju, jednak wymaga określonych sposobów pielęgnacji.
Ciemieniucha u niemowląt pojawia się na owłosionej skórze głowy prawdopodobnie w wyniku działania matczynych hormonów, które dziecko dziecko przejęło jeszcze w łonie matki. W konsekwencji tego, gruczoły łojowe noworodka są silniej pobudzane do pracy i powodują nadmierne wydzielanie sebum. Duże ilości substancji łojowych zasychają na główce dziecka, łącząc się również z zanieczyszczeniami środowiskowymi i złuszczonym naskórkiem. W efekcie tego powstaje ciemieniucha, która przypomina żółtawą skorupkę, łuski lub plamy.
Czym jest ciemieniucha?
Ciemieniucha jest niezapalnym stanem skóry głowy. W niektórych przypadkach może również ujawniać się w okolicach oczu, brwi, nosa i uszu. Ciemieniucha dotyka ok. 2/3 wszystkich niemowląt i zwykle pojawia się w ciągu pierwszych 3 miesięcy życia. Badanie z 2003 roku sugeruje, że u 10,4% chłopców i 9,5% dziewcząt pojawia się ona jeszcze w okresie noworodkowym, a ok. 70 % niemowląt ma ją w wieku 3 miesięcy. Wraz z wiekiem dzieci maleje ryzyko wystąpienia ciemieniuchy.
Podobnie jak łupież, ciemieniucha powoduje, że na skórze głowy pojawiają się zmiany, podobne do łusek lub skorupki. Zmiany te są dość charakterystyczne i mogą być koloru żółtego, złamanej bieli lub bieli. Chociaż ciemieniuch nie wiąże się z bolesnością, to może być trudna do usunięcia.
Ciemieniucha a środki zaradcze
Ciemieniucha to krótkotrwały stan dermatologiczny, który zazwyczaj sam się rozwiąże w ciągu kilku pierwszych miesięcy życia dziecka. Warto jednak skorzystać z niektórych sposobów na utrzymanie zdrowej skóry głowy dziecka i uwolnić je od mało estetycznych zmian. Poniżej wymieniamy najważniejsze z nich.
1. Użyj środka zmiękczającego skórę
Przed umyciem skóry głowy użyj emolientu. Rolą emolientu w pielęgnacji jest zmiękczanie, łagodzenie i gojenie suchej oraz łuszczącej się skóry. Zastosowanie środka zmiękczającego na skórę głowy dziecka może pomóc zmiękczyć łuski i ułatwić ich usunięcie. Zaleca się pozostawienie emolientu na skórze głowy tak długo, jak to możliwe, zanim zmyje się go podczas kąpieli.
Olejki i oliwki dla dzieci można wmasowywać w małych ilościach bezpośrednio na łuszczące się obszary na skórze głowy. Należy również pamiętać o ich późniejszym zmyciu.
2. Codziennie myj skórę głowy dziecka
Codzienne mycie skóry głowy jest jednym z najważniejszych kroków w usuwaniu suchych zmian skórnych. Może także pomóc w zapobieganiu przyszłym infekcjom. Podczas tego kroku można użyć delikatnego szamponu dla dzieci, przeznaczonego do mycia włosów i skóry głowy.
Masowanie skóry głowy podczas mycia pomoże usunąć ciemieniuchę, ułatwiając jej odpadanie. Stosowanie olejków na skórze głowy przed myciem może dodatkowo wspomóc cały proces. Podczas mycia nie należy jednak zbyt mocno pocierać główki dziecka. Poleca się raczej zachowanie cierpliwości i regularne stosowanie emolientów oraz mycia.
3. Dokładnie spłucz skórę głowy
Wszystkie czynniki zewnętrzne, od pogody na zewnątrz po wodę w wanience, wpływają na delikatną i wrażliwą skórę noworodka. Z tego powodu niezwykle ważne jest dokładne spłukanie skóry głowy i ciała dziecka po zastosowaniu jakichkolwiek środków myjących.
Kiedy nie myjesz skóry głowy regularnie, ani nie używasz emolientu, może być ona trudniejsza do utrzymania w czystości. Odpowiednia pielęgnacja może bowiem zapobiec podrażnieniu skóry głowy i szybciej pozbyć się ciemieniuchy.
4. Nie drap skóry głowy dziecka
Chociaż wiele osób kusi drapanie objętej ciemieniuchą skóry głowy dziecka, warto tego unikać. Drapanie skóry przez pewien czas może prowadzić do pewnych problemów, w tym:
- urazów – takich jak skaleczenia i zadrapania paznokciami,
- blizn – jeśli zarysuje się skórę zbyt mocno lub głęboko,
- infekcji – najczęściej wynikających z obecności bakterii pod paznokciami.
Warto również pamiętać, że ciemieniucha nie swędzi, więc drapanie nie jest konieczne w celu zapewnienia ukojenia.
5. Delikatnie masuj skórę głowy
Masowanie skóry głowy może pomóc usunąć ciemieniuchę. Jest również znacznie delikatniejszym, ale i bardziej czasochłonnym sposobem na oczyszczenie skóry, niż używanie paznokci.
Po nałożeniu emolientu lub szamponu, należy wmasować go w skórę głowy. Pomoże to zapewnić szybsze pozbycie się problemu.
Kolejną zaletą masażu skóry głowy jest to, że może pomóc dziecku poczuć się zrelaksowanym i odprężonym. Ponieważ stres może być przyczyną intensywniejszego działania gruczołów łojowych, zapewnienie dziecku wygody jest równie ważne, co inne zabiegi.
6. Delikatnie szczotkuj włosy
Delikatne szczotkowanie skóry głowy dziecka to kolejny sposób na rozbicie łusek i ich eliminację. Można użyć trzech typowych narzędzi, które pomagają delikatnie usunąć ciemieniuchę:
- Standardowa miękka szczoteczka do zębów – Szczoteczka do zębów jest mała i wystarczająco miękka, aby można ją było używać jako szczotki na skórze głowy dziecka.
- Gumowa szczotka do kołyski – Ten rodzaj szczotki jest wykonany z małych i gumowych zębów, w przeciwieństwie do twardego plastiku zwykłych szczotek do włosów.
- Grzebień o drobnych zębach – Po szczotkowaniu głowy dziecka odpowiednio drobny grzebień może pomóc wychwycić i usunąć z włosów dziecka drobne płatki ciemieniuchy.
Warto pamiętać, że codzienne stosowanie środków zmiękczających skórę i rutynowe mycie głowy dziecka to najlepsze sposoby na zmiękczenie i przygotowanie do szczotkowania.
7. Użyj szamponu przeciwłupieżowego
Łagodne objawy ciemieniuchy można złagodzić, stosując bez recepty szampon przeciwłupieżowy. Wiele z tych szamponów zawiera smołę, siarczek selenu lub pirytionian cynku, które pomagają zmiękczyć szorstką i nierówną powierzchnię skóry.
Ważna uwaga: Szampony nieprzeznaczone dla niemowląt mogą podrażniać skórę i oczy dziecka. Dlatego szampon przeciwłupieżowy należy pozostawić na nie dłużej niż pięć minut, a mycie skóry głowy należy wykonywać ze szczególną ostrożnością.
8. Użyj szamponu na receptę
W przypadku bardziej uporczywych przypadków ciemieniuchy, pediatra może przepisać odpowiedni szampon na receptę. Tego rodzaju szampony lecznicze zawierają często 2% kwasu salicylowego i siarki, z których oba związki są keratolityczne.
Keratolityki to związki, które pomagają zmiękczyć i zrzucić zewnętrzną warstwę skóry. W przypadku niemowląt z ciemieniuchą może pomóc w rozkładaniu i odpadaniu łuszczących się zmian łojotokowych na skórze głowy.
9. Zastosuj krem do stosowania miejscowego
Gdy ciemieniucha nie reaguje na domowe sposoby leczenia, lekarz może przepisać stosowany miejscowo krem. Miejscowe leki przeciwgrzybicze lub sterydy to przede wszystkim:
- 2%-owy ketokonazol – krem przeciwgrzybiczy stosowany w zwalczaniu zakażeń grzybiczych,
- 1%-owy hydrokortyzon – miejscowy krem steroidowy, stosowany w celu zmniejszenia obrzęków i stanów zapalnych.
Leczenie należy kontynuować przez około 1–2 tygodnie, w którym to czasie objawy powinny ulec istotnej poprawie. Leczenie takie odbywa się zawsze pod nadzorem lekarza.
10. Wpłyń na zmniejszenie stresu dziecka
Wszyscy doświadczają stresu, zwłaszcza niemowlęta, które poznają zupełnie nowy dla nich świat. Stres może być wyzwalaczem dla tworzenia się ciemieniuchy, dlatego ważne jest dbanie o spokój dziecka. Jeśli Twoje dziecko jest nadmiernie zestresowane, może wykazywać takie sygnały jak ziewanie, marszczenie brwi, wijanie się lub wymachiwanie rękami i nogami.
Zwracanie uwagi i lepsze zaspokajanie bieżących potrzeb dziecka może pomóc mu poczuć się bardziej zrelaksowanym, pocieszonym i bezpiecznym.
11. Upewnij się, że dziecko ma wystarczająco dużo snu
Niedobór snu to kolejny potencjalny czynnik wywołujący poważniejsze objawy ciemieniuchy. Niektóre źródła zalecają, aby noworodki miały zapewnione co najmniej 14 do 17 godzin snu dziennie, a niemowlęta co najmniej 12 do 15 godzin dziennie. Więcej na ten temat przeczytać można w artykule o tym, ile śpi noworodek i małe dziecko.
Zapewnienie dziecku odpowiedniej opieki i wygody może pomóc mu lepiej i dłużej spać.
12. Sprawdź ewentualne niedobory składników odżywczych
Według Światowej Organizacji Zdrowia, niedobory mikroelementów stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, szczególnie u małych dzieci.
Niektóre piśmiennictwo sugeruje, że łojotokowe zapalenie skóry może rozwinąć się z powodu pewnych niedoborów składników odżywczych. Jednak obecne wyniki badań w tym zakresie są dość ograniczone i niejednoznaczne.
W przypadku karmienia piersią odżywianie nie powinno mieć większego wpływu na ten problem. Nieco większe wątpliwości budzić może stosowanie mleka modyfikowanego. Czynnik ten nie jest jednak zbyt często poruszany i eksponowany przez ekspertów.
Kiedy iść do lekarza?
Ciemieniucha to ogólnie nieszkodliwy i bezbolesny stan, który z czasem samoczynnie ustępuje. Jednak poleca się skontaktować z lekarzem, jeśli zauważy się następujące objawy:
- łuski i płaty ciemieniuchy wyglądają coraz gorzej lub rozprzestrzeniają na inne części twarzy lub ciała,
- obszar wewnątrz i wokół zmian skórnych wygląda na zaogniony lub zainfekowany,
- z problematycznego obszaru skóry zaczyna sączyć się jakaś ciecz,
- niemowlę wykazuje oznaki bólu lub dyskomfortu.
Podsumowanie
Ciemieniucha nie jest poważnym stanem dermatologicznym, a dzięki domowym zabiegom i cierpliwości zwykle ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Zapobieganie i leczenie ciemieniuchy jest możliwe głównie poprzez szczególną dbałość o skórę głowy, taką jak codzienne mycie, specjalne szampony i miejscowo stosowane kremy.
Jak zawsze, jeśli martwisz się objawami dziecka lub nie widzisz poprawy, skontaktuj się z lekarzem, aby uzyskać dodatkową pomoc.
Źródła:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21437530
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4445675/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK531463/
