Toksoplazmoza to infekcja spowodowana przez pasożyta o nazwie Toxoplasma gondii. Można sięnim zakazić głównie przez kontakt z odchodami kotów i niedogotowanym mięsem, zwłaszcza dziczyźną, jagnięciną i wieprzowiną. Pasożyt może być również przenoszony przez zanieczyszczoną wodę. Toksoplazmoza może być śmiertelna lub powodować poważne wady wrodzone u płodu, dlatego jest szczególnie niebezpieczna podczas ciąży. Z tego powodu lekarze często zalecają kobietom ciężarnym unikanie czyszczenia kuwet dla kotów. W niniejszym artykule przybliżamy najważniejsze informacje o tej chorobie pasożytniczej, a w szczególności jej objawach, przyczynach, powikłaniach i sposobach leczenia.
Większość osób z toksoplazmozą nie wykazuje żadnych objawów i nie ma potrzeby ich leczenia. Zwykle infekcja zostaje zwalczona w kilka tygodni. Największy problem dotyczy osób z obniżaną odpornością oraz kobiet w ciąży. W pierwszym przypadku toksoplazmoza może być długotrwale leczona, a w drugim istotnie zagrażać zdrowiu i życiu dziecka. Przyjrzyjmy się zatem najważniejszym informacjom o tech chorobie.
Jakie są objawy toksoplazmozy?
Według dostępnych źródeł osoby zarażone toksoplazmozą w większości nie wykazują żadnych oznak ani objawów choroby. U niektórych o chorobie mogą świadczyć objawy takie jak:
- gorączka,
- obrzęk węzłów chłonnych, zwłaszcza szyi,
- ból głowy,
- bóle mięśni,
- ból gardła.
Objawy infekcji pasożytniczej mogą trwać miesiąc lub dłużej i zwykle ustępują same. Toksoplazmoza jest szczególnie poważna dla osób, które mają osłabiony układ odpornościowy. W przypadku tych osób istnieje ryzyko rozwoju:
- zapalenia mózgu, powodującego bóle głowy, drgawki, splątanie i śpiączkę,
- zapalenie płuc, powodujące kaszel, gorączkę i duszność,
- infekcję oka, powodującą niewyraźne widzenie i ból oka.
Po zarażeniu płodu objawy mogą być łagodne lub dość poważne. Toksoplazmoza u nienarodzonego dziecka może bezpośrednio zagrażać życiu wkrótce po urodzeniu. Większość noworodków z urodzeniową toksoplazmozą może nie wykazywać żadnych objawów po urodzeniu, jednak mogą się one rozwinąć w późniejszym czasie. Szczególnie ważne jest sprawdzenie ewentualnych zmian w mózgu i oczach.
Jakie są przyczyny toksoplazmozy?
T.gondii to pasożyt, który powoduje toksoplazmozę. Można się nim zakazić po kontakcie z zanieczyszczonym mięsem, które jest surowe lub niedokładnie ugotowane. Toksoplazmozę można także nabyć, pijąc skażoną wodę. W rzadkich przypadkach toksoplazmoza może być przenoszona przez transfuzję krwi lub przeszczepiony narząd.
Pasożyt powodujący toksoplazmozę może również być obecny w kale. Oznacza to, że można go znaleźć na niektórych niemytych produktach zanieczyszczonych obornikiem. Z tego powodu należy dokładnie myć wszystkie produkty spożywcze, aby zapobiec toksoplazmozie.
W wielu krajach przestrzega się przed kontaktem z odchodami kotów. Chociaż T. gondii występuje u prawie wszystkich ciepłokrwistych zwierząt, koty są bowiem ich bardzo dobrymi gospodarzami. Oznacza to, że pasożyt może rozmnażać się w organizmach kotów. Jajka T. gondii opuszczają ciało kota poprzez wydalanie. Koty zwykle nie wykazują objawów toksoplazmozy, mimo że są nosicielami pasożyta.
Ludzie zarażają się toksoplazmozą tylko poprzez połknięcie pasożyta. Może się to zdarzyć, gdy jest się narażonym na skażone odchody kotów. Jest to najbardziej prawdopodobne podczas czyszczenia kuwety bez późniejszego dokładnego umycia rąk.
Kobiety w ciąży narażone są na duże ryzyko przeniesienia toksoplazmozy na swoje nienarodzone dziecko. Z tego powodu należy unikać kontaktu z zanieczyszczeniami kotów. W skrajnych przypadkach zaleca się stosowanie szczególnych środków ostrożności, takich jak rękawiczki jednorazowe.
Ludzie bardzo rzadko chorują na toksoplazmozę od kotów. Koty domowe, które nie przebywają na zewnątrz, nie są zwykle nosicielami T. gondii. Dzikie koty lub koty, które żyją na zewnątrz i polują, częściej są nosicielami T. gondii. Najczęstszym powodem zarażenia się pasożytem toksoplazmozy jest zjedzenie surowego mięsa lub niemytych owoców i warzyw.
Jak diagnozuje się toksoplazmozę?
Lekarz zazwyczaj wykonuje badanie krwi w celu sprawdzenia przeciwciał przeciwko temu pasożytowi. Przeciwciała to rodzaj białka wytwarzanego przez układ odpornościowy, gdy jest on zagrożony przez szkodliwe substancje. Przeciwciała wykrywają obce substancje na podstawie ich markerów powierzchniowych, zwanych antygenami. Antygeny obejmują:
- wirusy,
- bakteria,
- pasożyty,
- grzyby.
Gdy przeciwciało rozwinie się przeciwko konkretnemu antygenowi, pozostanie już w krwioobiegu, aby chronić przed przyszłymi zakażeniami tą konkretną obcą substancją.
Jeśli kiedykolwiek było się narażonym na infekcję T. gondii, we krwi będą obecne przeciwciała. Oznacza to, że można badać ich obecność. Jeśli wyniki testów będą pozytywne, znaczyć to będzie tyle, że w pewnym momencie życia miało się kontakt z tą chorobą. Pozytywny wynik niekoniecznie oznacza, że ma się obecnie aktywną infekcję.
Jeśli wyniki testów na obecność przeciwciał będą dodatnie, lekarz może przeprowadzić dalsze badania, aby dowiedzieć się dokładnie, kiedy było się zarażonym.
W przypadku w ciąży, jeśli się ma aktywną infekcję, lekarz może zbadać płyn owodniowy i krew płodu. Badanie ultrasonograficzne może również pomóc ustalić, czy płód został zainfekowany.
Jeśli u Twojego płodu zdiagnozowano toksoplazmozę, prawdopodobnie dostanie się skierowanie do specjalisty. Sugerowane będzie również poradnictwo genetyczne. Możliwość zakończenia ciąży, w zależności od wieku ciążowego dziecka, może być jedną z możliwości rozwiązania. W przypadku kontynuacji ciąży, lekarz prawdopodobnie przepisze antybiotyki, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawów choroby u dziecka.
Jakie są możliwe powikłania związane z toksoplazmozą?
Powodem, dla którego kobieta w ciąży powinna podjąć specjalne środki ostrożności w celu uniknięcia toksoplazmozy, są przede wszystkim bardzo poważne potencjalne konsekwencje infekcji dziecka. W niektórych przypadkach może ona spowodować śmierć dziecka, albo nieodwracalne zmiany w organach, takich jak:
- mózg,
- oczy,
- serce,
- płuca.
Po infekcji toksoplazmozą mogą również występować opóźnienia w rozwoju psychicznym i fizycznym oraz powtarzające się napady padaczkowe.
Należy zauważyć, że dzieci zarażone na wczesnym etapie ciąży cierpią zwykle bardziej z powodu poważniejszych problemów, niż dzieci zakażone w późniejszym okresie ciąży. U dzieci urodzonych z toksoplazmozą występuje większe ryzyko utraty słuchu i wzroku. Niektóre dzieci mogą być dotknięte zaburzeniami uczenia się.
Jak leczy się toksoplazmozę?
Lekarz może zalecić nieleczenie toksoplazmozy, jeśli nie powoduje żadnych objawów. Większość zdrowych osób, u których rozwinie się infekcja, nie ma żadnych objawów lub tylko łągodne, które same się ograniczają.
Jeśli choroba jest ciężka, trwała, dotyczy oczu lub narządów wewnętrznych, lekarz zazwyczaj przepisuje pirymetaminę i sulfadiazynę. Pirymetamina jest również stosowana w leczeniu malarii, a sulfadiazyna jest antybiotykiem. W przypadku HIV lub AIDS, istnieje prawdopodobieństwo potrzeby kontynuowania przyjmowania leków do końca życia.
Pirymetamina wpływa na obniżenie poziomu kwasu foliowego, który jest rodzajem witaminy B. Lekarz może zalecić przyjmowanie dodatkowych witamin z grupy B podczas przyjmowania tego leku.
Leczenie toksoplazmozy podczas ciąży
Leczenie toksoplazmozy w czasie ciąży jest nieco inne. Przebieg leczenia zależy od tego, czy nienarodzone dziecko jest zarażone, i od stopnia zaawansowania zakażenia. Lekarz powinien porozmawiać z pacjentką o najlepszym kursie dla konkretnego przypadku. Najprawdopodobniej zostanie przepisany antybiotyk, w zależności od tego, jak daleko zaawansowana jest ciąża, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo przeniesienia na płód. Antybiotyk zwany spiramycyną jest ogólnie zalecany w pierwszym i na początku drugiego trymestru. Kombinacja pirymetaminy / sulfadiazyny i leukoworyny jest ogólnie stosowana w późnym drugim i trzecim trymestrze.
Jeśli nienarodzone dziecko nabyło od matki toksoplazmozę, leczenie pirymetaminą i sulfadiazyną można uznać za leczenie. Oba leki mają jednak znaczące skutki uboczne dla kobiet i płodu, dlatego są stosowane tylko w ostateczności. Potencjalne skutki uboczne obejmują supresję szpiku kostnego, który pomaga wytwarzać komórki krwi, a także naraża na zmiany w wątrobie.
