Istnieje wiele różnych przyczyn obrzękniętych kostek, jednak w większości przypadków spowodowane są urazem lub ukrytym problemem medycznym. Spuchnięte kostki to również częsta przypadłość ciężarnych kobiet, któremu można częściowo zapobiegać. W niniejszym artykule wskazujemy jakie są najczęściej występujące powody spuchniętych kostek, jak im zapobiegać i leczyć.
Termin obrzęk oznacza widoczne zmiany w tkance z powodu nagromadzenia nadmiaru płynu. Działające siły grawitacji powodują, że tego rodzaju problem szczególnie często występuje w dolnej części ciała, w tym w okolicach kostek i stóp. W tym artykule prezentujemy jakie są najczęściej występujące przyczyny spuchnięcia kostek i jak można temu problemowi zapobiegać.
Spuchnięte kostki – Najważniejsze przyczyny i objawy
Spuchnięte kostki mogą być przyczyną wielu różnych dolegliwości. W tym artykule przyjrzymy się tym najczęściej występującym i omówimy niektóre z najlepszych opcji leczenia.
1. Uraz stopy lub kostki
Ludzie, którzy doznają obrażeń stopy lub kostki, mogą doświadczyć stanu zapalnego w tym obszarze, powodując wrażenie opuchnięcia. Skręcenie kostki jest jednym z najczęstszych urazów stóp.
Niektóre źródła zalecają następujące leczenie domowe skręcenia kostki:
- wypoczynek,
- noszenie ortezy kostki,
- nakładanie lodu przez cienką szmatką na nie więcej niż 20 minut,
- stosowanie okładu kompresyjnego,
- kładzenie stopy powyżej talii.
2. Zapalenie tkanki łącznej
Infekcje bakteryjne w skórze nazywane są zapaleniem tkanki łącznej. Osoby z cukrzycą są szczególnie podatne na tego typu infekcje i takie objawy jak spuchnięte kostki.
Zapalenie tkanki łącznej może powodować szereg objawów, w tym zaczerwienienie, ciepłą skórę i obrzęk, który szybko się rozprzestrzenia. W rzadkich przypadkach i bez leczenia zapalenie tkanki łącznej może zagrażać życiu.
Osoby z zapaleniem tkanki łącznej muszą przyjmować antybiotyki. Konieczne jest poinformowanie lekarza, jeśli obrzęk nie zmniejszy się lub pogorszy po kilku dniach leczenia.
3. Efekt uboczny działania leków
Spuchnięte kostki mogą być objawem skutków ubocznych działania niektórych leków. Takie środki obejmują m.in.:
- leki przeciwdepresyjne,
- antykoncepcyjne pigułki i inne zawierające estrogen,
- tabletki z testosteronem,
- blokery kanału wapniowego na wysokie ciśnienie krwi,
- steroidy.
Osoby, które podejrzewają, że ich kostki są spuchnięte jako skutek uboczny działania leków, powinny zwrócić na to uwagę lekarza. Może on wówczas przepisać leki moczopędne lub zaproponować metody zmniejszenia obrzęku.
4. Przewlekła niewydolność żylna
Jednym z możliwych powodów obrzęku kostek jest przewlekła niewydolność żylna (CVI), która wynika z problemów z zastawkami w żyłach nóg. Powinny one zapewniać przepływ krwi w kierunku serca. Jednak w tej dolegliwości zastawki działają nieprawidłowo i umożliwiają przepływ krwi do tyłu i gromadzenie się jej w dolnych partiach nóg i w kostkach.
Chociaż niewydolność żylna zwykle nie powoduje poważnych powikłań, może być bolesna i uciążliwa. Może również powodować zauważalne zmiany na skórze.
Lekarz może zdiagnozować i ustalić spersonalizowany plan leczenia. Przykłady niektórych opcji leczenia obejmują:
- utrzymywanie nóg podniesionych w celu poprawy przepływu krwi,
- noszenie pończoch uciskowych w celu zmniejszenia obrzęku,
- przyjmowanie leków, takich jak aspiryna,
- poddawane ablacji za pomocą terapii radiowej, która wykorzystuje ciepło do zamknięcia chorej żyły.
5. Skrzepy krwi
Czasami zakrzep krwi lub zakrzepica może rozwinąć się w jednej z żył ramienia lub nogi. Nazywa się to zakrzepicą żył głębokich i wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej. W takim przypadku blokuje się przepływ krwi powracającej do serca, powodując jego gromadzenie się w dotkniętej dolegliwością kończynie. W takim przypadku wystąpić może raczej spuchnięcie tylko jednej z kostek.
Czasami ciało jest w stanie obejść blokadę poprzez stopniowe kierowanie krwi przez mniejsze sąsiednie żyły. Z czasem żyły te stają się większe i są w stanie odprowadzać krew z kończyny. Jeśli żyły te nie powiększają się właściwie, kończyna może pozostać spuchnięta. Utrzymujący się ból i obrzęk nazywany jest zespołem pozakrzepowym.
Osoby doświadczające zakrzepicy powinny rozważyć:
- uniesienie dotkniętej dolegliwościami kończyny,
- noszenie pończoch uciskowych w celu poprawy przepływu krwi,
- przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych lub rozrzedzających krew,
- przejście procedury stentowania, podczas której chirurg wkłada do żyły rurkę zwaną stentem, aby utrzymać ją otwartą.
6. Ciąża
W czasie ciąży organizm wytwarza więcej krwi i płynów ustrojowych, aby wesprzeć rozwijający się płód. Obrzęk jest częstym działaniem niepożądanym ciąży, szczególnie w trzecim trymestrze ciąży. Może powodować spuchnięte kostki, stopy, twarz i dłonie.
Nieznaczny obrzęk jest normalny i zwykle nieszkodliwy. Jednak nagły obrzęk dłoni i twarzy może być oznaką potencjalnie zagrażającego życiu stanu zwanego stanem przedrzucawkowym.
Kobiety, które odczuwają łagodny obrzęk w czasie ciąży, mogą uzyskać ulgę po zastosowaniu domowych środków zaradczych, takich jak:
- jedzenie pokarmów bogatych w potas,
- zmniejszenie spożycia soli,
- unikanie kofeiny,
- noszenie wygodnych butów,
- noszenie pończoch podtrzymujących,
- unikanie długotrwałego stania,
- podnoszenie stóp podczas odpoczynku,
- stosowanie zimnych okładów,
- noszenie luźnych ubrań,
- ograniczanie czasu na zewnątrz podczas upałów,
- odpoczywanie w basenie.
7. Stan przedrzucawkowy
Stan przedrzucawkowy jest stanem zagrażającym życiu, który może wystąpić w drugim lub trzecim trymestrze ciąży lub do 6 tygodni po porodzie.
Stan przedrzucawkowy charakteryzuje się niebezpiecznie wysokim ciśnieniem krwi i białkiem w moczu. Może powodować różne objawy, w tym bóle głowy, zmiany widzenia, zwiększenie masy ciała i obrzęki, w tym spuchnięte kostki.
Stan przedrzucawkowy występujący podczas ciąży może również wpływać negatywnie na płód, dlatego wymaga pilnego leczenia. Leczenie może obejmować stosowanie leków zapobiegających napadom drgawkowym i obniżających ciśnienie krwi.
Poród jest najskuteczniejszym sposobem leczenia, chociaż niektóre kobiety mogą doświadczyć pogorszenia objawów, zanim staną się lepsze.
8. Obrzęk limfatyczny
Obrzęk limfatyczny jest rodzajem obrzęku, który wpływa na tkanki miękkie w rękach lub nogach, w tym na okolice kostek. Spowodowany jest gromadzeniem się płynu zwanego limfą, który składa się głównie z białych krwinek, które pomagają zwalczać infekcje. Obrzęk limfatyczny występuje, gdy dochodzi do zablokowania lub innego uszkodzenia układu limfatycznego.
Układ limfatyczny to sieć tkanek i narządów, które pomagają pozbyć się infekcji i utrzymać równowagę płynów. Obrzęk limfatyczny może wynikać z infekcji, raka i chirurgicznego usunięcia węzłów chłonnych. Niektóre choroby dziedziczne mogą również powodować obrzęk limfatyczny.
Uszkodzenie układu limfatycznego jest nieodwracalne, dlatego leczenie ma na celu zmniejszenie obrzęku i zapobieganie innym objawom. Potencjalne zabiegi obejmują:
- noszenie odzieży ciśnieniowej i bandaży,
- zwiększenie częstości akcji serca i oddechu poprzez ćwiczenia,
- delikatny masaż terapeutyczny, wykonywany przez osobę przeszkoloną w leczeniu obrzęku limfatycznego.
9. Niewydolność serca
Niewydolność serca występuje, gdy nie jest ono w stanie pompować krwi tak skutecznie, jak powinno. Rozróżnia się trzy różne rodzaje niewydolności serca: lewostronna, prawostronna i zastoinowa.
Przy prawostronnej i zastoinowej niewydolności serca dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi z serca, co powoduje powrót krwi do żył. Może to prowadzić do gromadzenia się płynu w tkankach, w tym nogach. Efektem tego mogą być m.in. spuchnięte kostki.
Niewydolność serca wpływa również negatywnie na nerki, zmniejszając ich zdolność do usuwania soli i wody z organizmu. Efekt ten dodatkowo przyczynia się do powstania obrzęku.
Chociaż nie ma lekarstwa na niewydolność serca, istnieje wiele różnych opcji leczenia. Lekarz może przepisać leki moczopędne i zasugerować monitorowanie i ograniczenie przyjmowania płynów. Oba te rozwiązania mogą pomóc zmniejszyć obrzęk kostek i nóg.
10. Przewlekła choroba nerek
Przewlekła choroba nerek wiąże się często z ich trwałym uszkodzeniem, które z czasem może się nasilić. W takim przypadku można nie doświadczać żadnych objawów, dopóki nie znajdzie się w późnym stadium choroby, zwanym niewydolnością nerek lub schyłkową niewydolnością nerek (ESRD).
Podczas ESRD nerki walczą o usunięcie odpadów i dodatkowego płynu z organizmu. Może to prowadzić do szeregu objawów, w tym obrzęku kostek.
Następujące czynniki stylu życia mogą również pomóc w utrzymaniu funkcji nerek, tak długo, jak to możliwe:
- redukcja soli i tłuszczu w diecie,
- utrzymanie zdrowej wagi ciała,
- utrzymywanie zdrowego ciśnienia krwi,
- wykonywanie ćwiczeń przez co najmniej 30 minut dziennie,
- rzucanie palenia,
- ograniczenie alkoholu,
- kontrolowanie poziomu cukru we krwi.
11. Choroba wątroby
Zdrowa wątroba wytwarza białko zwane albuminą, która zapobiega wyciekaniu płynu z naczyń krwionośnych do otaczających tkanek. Bardzo niski poziom albuminy z powodu chorób wątroby może powodować gromadzenie się płynu w nogach, kostkach i brzuchu. Efektem tego mogą być np. spuchnięte kostki.
W takim przypadku lekarz może przepisać leki i udzielić porady na temat niektórych czynników stylu życia, które mogą pomóc w zapobieganiu lub spowolnieniu dalszego uszkodzenia wątroby. Przykłady obejmują:
- regularne ćwiczenia,
- zdrowa dieta,
- ograniczenie spożycia soli,
- unikanie alkoholu.
Kiedy iść do lekarza?
Osoba, która ma spuchnięte stopy powinna udać się do lekarza, jeśli wystąpi równocześnie:
- ciepło lub zaczerwienienie w okolicach obrzęku,
- obrzęk, który nasila się lub nie poprawia,
- gorączka,
- nagły wzrost obrzęku podczas ciąży,
- historia chorób serca, nerek lub wątroby.
W wielu przypadkach problem obrzęku lub opuchniętych kostek rozwiąże się po odpowiednim leczeniu domowym.
Źródła:
Treatment of lymphedema. (2015). https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/side-effects/lymphedema/lymphedema-pdq#section/_77
Infections, diabetic infections, cellulitis. (n.d.). https://www.ahni.com/Specialties/Foot+and+Ankle/Articles/Common+Disorders/Infections+-+Diabetic+Infections+-+Cellulitis.html
Foot, leg, and ankle swelling. (n.d.). https://www.mountsinai.org/health-library/symptoms/foot-leg-and-ankle-swelling
Chronic venous insufficiency. (n.d.). https://www.hopkinsmedicine.org/healthlibrary/conditions/cardiovascular_diseases/chronic_venous_insufficiency_85,P08250
Stages of pregnancy. (2018). https://www.womenshealth.gov/pregnancy/youre-pregnant-now-what/stages-pregnancy
