Ponieważ wcześniaki nie mają czasu na pełny i zdrowy rozwój w macicy, często cierpią z powodu dodatkowych problemów zdrowotnych. Każde dziecko jest jednak inne, więc nie można dokładnie przewidzieć, jak przebiegną pierwsze tygodnie życia dziecka, a nawet później. Sprawdźmy zatem na co szczególnie narażony jest wcześniak i z jakimi najczęściej problemami trzeba się zmierzyć.
Wiele dzieci urodzonych zbyt wcześnie dorasta zdrowo i prawidłowo. Ogólnie jednak rzecz biorąc, dzieci urodzone bliżej terminu od 37 tygodni do 40 tygodni stają przed znacznie mniejszymi wyzwaniami niż dzieci urodzone dużo wcześniej.
Jeśli twoje dziecko przybyło na ten świat wcześniej, z pewnością będzie to dla Ciebie niepokojący czas. Wiele może jednak pomóc, jeśli poznasz kilka podstawowych faktów na temat problemów zdrowotnych, które może mieć wcześniak.
Na wstępie warto uznać, że pielęgniarki i lekarze są specjalistami, którzy mają duże doświadczenie w leczeniu większości problemów zdrowotnych i rozwojowych wcześniaków. Z pewnością zespół medyczny będzie w stanie odpowiedzieć na Twoje pytania i zapewnić Cię o należytej opiece nad dzieckiem.
Co może wpłynąć na płuca wcześniaków?
U wcześniaków bardzo często występują problemy z oddychaniem, ponieważ ich płuca nie miały dostatecznie czasu w macicy żeby w pełni dojrzeć. Z tego powodu, mamusie często otrzymują zastrzyki steroidowe, jeśli są zagrożone wczesnym porodem, aby pomóc lepiej chronić płuca dziecka. Zabieg ten działa poprzez przyspieszenie rozwoju płuc zagrożonego wcześniejszym urodzeniem dziecka.
Przedwcześnie urodzone dzieci nie zawsze rodzą się z wystarczającą ilością naturalnej substancji, którą wytwarzają płuca, aby ułatwić oddychanie. Z tego powodu mogą otrzymać dodatkowy środek powierzchniowo czynny, pomagający rozwiązać ten problem. Lekarz podaje go przez rurkę do tchawicy dziecka, a następnie do płuc.
Niektóre typowe problemy z układem oddechowym u wczesniaków:
Zespół zaburzeń oddechowych (RDS) – Jest to poważny problem zdrowotny, gdyż płuca dziecka nie są w stanie wchłaniać wystarczającej ilości tlenu. W wielu przypadkach pomagać w zapobieganiu RDS może surfaktant pomaga, jednak w takim przypadku wcześniak może potrzebować aparatu oddechowego.
Bezdech wcześniactwa – Tego rodzaju problem występuje, gdy oddech dziecka jest nieregularny. Bezdech można zaobserwować podczas monitorowania. Czasami coś tak prostego jak łaskotanie stóp dziecka może sprawić, że znowu będzie oddychać miarowo. Bezdech można leczyć za pomocą leków, w tym kofeiny lub z tymczasową pomocą aparatu oddechowego. Większość dzieci wyrasta z niego po pewnym czasie, kiedy zbliża się termin prawidłowego porodu.
Przewlekła choroba płuc (CLD) – Ten stan jest również nazywany dysplazją oskrzelowo-płucną (BPD). Tego rodzaju problem zdrowotny może zdarzyć się, gdy dziecko rodzi się bardzo wcześnie lub gdy w miarę upływu czasu jego płuca stają się sztywne z powodu przebywania pod respiratorem. Wcześniak w tym stanie może potrzebować tlenu przez pewien czas po powrocie do domu. Ważne jest również, aby chronić dziecko przed infekcjami dróg oddechowych, dlatego lekarz może zasugerować, otrzymywanie leczenia przeciwciałem, aby lepiej chronić go przed RSV.
Czy problemy z sercem mogą mieć wpływ na wcześniaki?
Częstym problemem u wcześniaków jest przewód tętniczy (PDA), który u zdrowych dzieci samoczynnie zanika. Jeszcze w łonie matki niemowlęta mają naczynie krwionośne, które umożliwia krążenie wokół płuc, ponieważ dziecko otrzymuje tlen przez łożysko. To naczynie krwionośne powinno się normalnie zamknąć wkrótce po urodzeniu, gdy dziecko zacznie oddychać. Jeżeli naczynie to pozostaje otwarte, przeciąża krążenie krwi między sercem a płucami.
W takim przypadku lekarz może chcieć zastosować lekarstwo, aby zamknąć naczynie krwionośne. Dwa powszechnie stosowane leki to indometacyna i ibuprofen. Leczenie zwykle działa dobrze, ale w rzadkich przypadkach, gdy zastosowane środki nie działają lub jeśli otwór jest większy, lekarz może zalecić operację.
Czy mózg dziecka może być zagrożony przedwczesnym porodem?
U wcześniaków naczynia krwionośne w mózgu są małe i kruche. Jednym z zagrożeń, na które napotykają wcześniaki, jest krwawienie w mózgu. Jeśli dojdzie do takiego krwawienia, zwykle dzieje się tak w ciągu kilku pierwszych dni lub tygodni po urodzeniu. Prawdopodobieństwo krwawienia jest większe u dzieci urodzonych bardzo wcześnie.
Lekarze rutynowo monitorują wcześniaki za pomocą ultrasonograficznych skanów, aby wykluczyć tego rodzaju problemy. Nie ma jednak specjalnego leczenia, które powstrzymałoby krwawienie. Wcześniaki czasem podaje się transfuzjom krwi i dodatkowej pomoc w oddychaniu.
Jeśli problem związany jest z niewielkim obszarem krwawienia, może nie powodować poważniejszych konsekwencji. Jednak poważniejsze krwawienie może spowodować trwałe uszkodzenie mózgu. Poważne krwawienia mogą powodować problemy, takie jak porażenie mózgowe, napady padaczkowe lub późniejsze trudności w uczeniu się.
W dłuższej perspektywie, jeśli lekarz twojego dziecka uważa, że istnieje jakikolwiek powód do obaw, będzie zalecał, aby Twoje dziecko było obserwowane przez zespół medyczny. Zespół zajmujący się noworodkami może wykryć wszelkie problemy, które mogą się pojawić i skierować dziecko do dalszej opieki, której może potrzebować.
Również rodzice mogą potrzebować dodatkowego wsparcia, dlatego istnieje wiele organizacji charytatywnych, które mogą Ci w tym pomóc.
Jakie choroby oczu mogą mieć wcześniaki?
Wewnątrz tylnej części oka znajduje się cienka podszewka tkanki zwana siatkówką. Siatkówka działa jak film w kamerze, tworząc obraz dla mózgu. Jeśli dziecko urodzi się zbyt wcześnie, naczynia krwionośne w siatkówce mogą dojrzewać nieprawidłowo, co może powodować krwawienie. W takim przypadku tworzy się często blizna, powodująca pewne uszkodzenie wzroku. Nazywa się to retinopatią wcześniactwa. Ryzyko jest większe dla małych dzieci i tych urodzonych najwcześniej.
Dokładna przyczyna RPO nie jest znana, chociaż częścią problemu może być narażenie na stężony tlen. Jest to jeden z powodów, dla którego poziom tlenu podawanego niemowlętom na oddziale opieki noworodkowej jest dokładnie kontrolowany. W przypadku wcześniaków okulista powinien sprawdzić wzrok, jeśli istnieje ryzyko narażenia na wystąpienie RPO.
Większość małych dzieci przechodzi łagodnie ten problem zdrowotny, który zwykle przechodzi sam, bez leczenia. Jeśli problem jest poważniejszy, lekarz Twojego małego dziecka może zalecić leczenie laserem lub operację. Niewielka liczba dzieci narażona jest utratę wzroku.
Czy problemy z jelitami stanowią ryzyko dla wcześniaków?
Przedwcześnie urodzone niemowlęta mogą cierpieć na poważne schorzenie jelitowe, zwane martwiczym zapaleniem jelit (łac. enterocolitis necroticans neonatorum, ang. NEC). Kiedy problem ten się rozwinie, tkanka jelitowa obumiera i często potrzebna jest interwencja chirurgiczna.
Niektóre objawy NEC obejmują obrzęk brzucha, ogólnie złe samopoczucie i brak chęci do jedzenia. Czasami powoduje również wymioty u niemowlęcia. Jeśli lekarz Twojego dziecka podejrzewa NEC, zapewne zaleci dodatkowe badanie, aby to potwierdzić.
Jeśli wcześniak cierpi na NEC, prawdopodobnie będzie musiał być odżywiany przez kroplówkę, aby dać odpocząć jelitom. W takiej sytuacji zapewne będzie leczone antybiotykami oraz może okazać się, że będzie potrzebować operacji usunięcia uszkodzonej części jelita.
Uważa się, że niemowlęta karmione mlekiem matki są istotnie mniej narażone są ryzyko rozwoju NEC. Istnieją również pewne dowody na to, że podawanie dzieciom probiotyków, czyli przyjaznych dla jelit drożdżaków lub bakterii, może również pomóc w zapobieganiu NEC.
