Żółtaczka u noworodka to często występujący objaw poporodowy, który najczęściej nie jest niczym groźnym. Objawia się przede wszystkim zażółceniem skóry i oczu dziecka. Żółtaczka noworodkowa może wystąpić, gdy dziecko ma wysoki poziom bilirubiny we krwi, który jest żółtym pigmentem wytwarzanym podczas normalnego rozkładu czerwonych krwinek. W niniejszym artykule wskazujemy dlaczego dość często występuje żółtaczka u noworodków, czy można jej zaradzić oraz jak ją leczyć.
Przyczyną żółtaczki u nowo narodzonych dzieci jest bilirubina, która jest toksycznym odpadem po rozkładzie krwi. U starszych niemowląt i dorosłych wątroba przetwarza bilirubinę, która następnie jest usuwana z organizmu. Jednak niedojrzała jeszcze wątroba noworodka może nie być wystarczająco sprawna i wydajna, aby sprostać temu zadaniu. Efektem tego może być żółtaczka u noworodka, która najczęściej ustępuje samoistnie po kilku lub kilkunastu dniach. W największym zakresie pomaga w tym prawidłowe i systematyczne odżywianie dziecka.
W większości przypadków żółtaczka u noworodka znika w ciągu 2 do 3 tygodni. W przypadku dłuższego jej utrzymywania możliwe jest wystąpienie jakiegoś podstawowego problemu zdrowotnego, który ją wywołuje. Przedłużające się i silne objawy żółtaczki istotnie podnoszą ryzyko pewnych nieodwracalnych zmian, takich jak głuchota, porażenie mózgowe czy inne formy uszkodzenia mózgu. Z tego powodu zaleca się, aby wszystkie noworodki były przebadane pod kątem żółtaczki jeszcze przed wypisaniem ze szpitala oraz ponownie, gdy dziecko osiągnie kilka dni życia.
Co powoduje żółtaczkę noworodkową?
Noworodki najbardziej narażone na rozwój żółtaczki to przede wszystkim:
- wcześniaki – dzieci urodzone przed 37 tygodniem ciąży,
- dzieci, które nie otrzymują wystarczającej ilości mleka matki lub mleka modyfikowanego, albo z powodu trudności z karmieniem, albo z powodu braku pokarmu u matki,
- dzieci, których grupa krwi nie jest zgodna z grupą krwi ich matki.
Dziecko, którego grupa krwi nie jest zgodna z krwią matki, może rozwinąć nagromadzenie przeciwciał, które mogą zniszczyć ich czerwone krwinki i spowodować nagły wzrost poziomu bilirubiny.
Inne przyczyny żółtaczki noworodka obejmują:
- zasinienie przy urodzeniu lub jakiegoś rodzaju krwawienie wewnętrzne,
- problemy z wątrobą,
- infekcję,
- niedobór enzymów,
- nieprawidłowości w czerwonych krwinkach dziecka.
Jakie są objawy żółtaczki noworodka?
Pierwszym objawem żółtaczki jest zażółcenie skóry i oczu dziecka. Żółknięcie może najczęściej rozpocząć się w ciągu 2 do 4 dni po urodzeniu i może rozpocząć się od objawów na twarzy, zanim rozprzestrzeni się na całe ciało.
Poziomy bilirubiny zwykle osiągają maksymalny poziom od 3 do 7 dni po urodzeniu.
Jeśli palec delikatnie przyciśnięty do skóry dziecka powoduje, że dany obszar staje się żółty, prawdopodobnie jest to oznaka żółtaczki u noworodka.
Kiedy udać się do lekarza?
Większość przypadków żółtaczki u noworodka jest sytuacją uważaną za normalną, ale czasami może wskazywać na jakiś pierwotny stan chorobowy. Ciężka żółtaczka u noworodka zwiększa również ryzyko przedostania się bilirubiny do mózgu, co może spowodować trwałe uszkodzenie mózgu.
Skontaktuj się z lekarzem, jeśli zauważysz następujące objawy:
- objawy żółtaczki rozprzestrzeniają się lub stają się bardziej intensywne,
- dziecko ma gorączkę powyżej 38°C,
- żółta kolorystyka skóry dziecka pogłębia się,
- dziecko słabo się odżywia, wydaje się apatyczne, ospałe i płacze.
Jak diagnozuje się żółtaczkę u noworodka?
Szpital zazwyczaj zwalnia do domu większość matek i noworodków w ciągu 72 godzin od porodu. Bardzo ważne jest jednak, aby rodzice przynieśli swoje dzieci na badanie kilka dni po urodzeniu, ponieważ stężenie bilirubiny osiąga szczyt od 3 do 7 dni od czasu narodzin.
Wyraźnie żółta kolorystyka cery dziecka potwierdza, że ma ono żółtaczkę, ale mogą być potrzebne dodatkowe testy w celu ustalenia zakresu problemu.
U niemowląt, u których rozwinie się żółtaczka w ciągu pierwszych 24 godzin życia, należy natychmiast zmierzyć stężenie bilirubiny, poprzez badanie skóry lub badanie krwi.
W takim przypadku mogą być również potrzebne dodatkowe testy, aby sprawdzić, czy żółtaczka u noworodka jest spowodowana jakąś wywołującą ją chorobą. Może to obejmować badanie dziecka pod kątem pełnej morfologii krwi (CBC), grupy krwi i niezgodności czynnika Rh. Ponadto można wykonać test Coombsa w celu sprawdzenia zwiększonego rozpadu czerwonych krwinek.
Jak leczy się żółtaczkę u noworodka?
Łagodna żółtaczka zwykle ustępuje samoistnie, gdy wątroba dziecka zaczyna dojrzewać i pracować skuteczniej. Również częste karmienie (od 8 do 12 razy dziennie) pomoże dzieciom pozbywać się bilirubiny z organizmu.
Cięższa żółtaczka u noworodka może wymagać innych metod leczenia. Fototerapia jest powszechną i bardzo skuteczną metodą, która wykorzystuje światło do rozkładania bilirubiny w ciele dziecka.
Podczas fototerapii dziecko zostanie umieszczone na specjalnym łóżeczku z niebieskim światłem, mając na sobie tylko pieluchę i specjalne okulary ochronne. Często pod dzieckiem umieszcza sie także specjalny koc.
W bardzo ciężkich przypadkach może być konieczna wymienna transfuzja krwi, w której dziecko otrzymuje niewielkie jej ilości od dawcy lub z banku krwi. Zastępuje ona uszkodzoną krew dziecka zdrowymi krwinkami czerwonymi. Zwiększa to również liczbę czerwonych krwinek u noworodka i obniża poziom bilirubiny.
Czy da się zapobiec żółtaczce u niemowlaka?
Nie ma sprawdzonego sposobu na zapobieganie żółtaczce noworodkowej. Podczas ciąży można jednak przebadać grupę krwi, co może pomóc przygotować się na ewentualne następstwa.
Po urodzeniu bada się krew dziecka, aby wykluczyć możliwość wystąpienia niezgodności typu krwi, które może m.in. prowadzić do żółtaczki noworodkowej. Jeśli twoje dziecko ma żółtaczkę, istnieją sposoby, aby zapobiec jej nasileniu:
- Upewnij się, że twoje dziecko otrzymuje wystarczającą ilość pożywienia dzięki mleku matki. Karmienie dziecka 8 do 12 razy dziennie przez pierwsze kilka dni zapewnia, że dziecko nie będzie odwodnione, co pomaga organizmowi szybciej pozbywać się toksycznej bilirubiny.
- Jeśli nie karmi się dziecka piersią należy podawać mu od ok. 30 do 60 ml mieszanki co 2-3 godziny przez pierwszy tydzień. Wcześniaki lub mniejsze dzieci mogą przyjmować mniejsze ilości mleka modyfikowanego, podobnie jak dzieci, które również otrzymują mleko matki. Porozmawiaj z lekarzem, jeśli martwisz się, że Twoje dziecko przyjmuje za mało lub za dużo mieszanki lub jeśli nie przebudza się się, aby jeść co najmniej 8 razy w ciągu 24 godzin.
Uważnie monitoruj swoje dziecko przez pierwsze 5 dni życia pod kątem objawów żółtaczki, takich jak zażółcenie skóry i oczu.
Jeśli zauważysz, że twoje dziecko ma objawy żółtaczki, natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
Źródła:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4935699/
