Refluks u niemowlaka to dość powszechnie występujący problem, który znany jest również jako ulewanie. Wielu rodziców musi przechodzić przez ten etap, ponieważ dotyka on nawet połowę wszystkich dzieci. Refluks zazwyczaj rozpoczyna się przed ósmym tygodniem. W niniejszym artykule wskazujemy na jego przyczyny i najważniejsze wskazówki na jego temat.
Dla większości opiekunów może być niezwykle denerwujące, gdy dziecko wciąż ulewa mleko matki, mogąc również przy tym płakać. Można się również wówczas denerwować, czy nadal spożyło wystarczająco pokarmu, aby się właściwie odżywić.
We wczesnym okresie dzieci intensywnie rozwijają się, a refluks jest niczym innym, jak tylko brudnym epizodem, przez który przechodzą. Zwykle sytuacja znacznie się poprawia, gdy dojrzewa ich system trawienny. Pełny zwrot medyczny opisujący to zjawisko to refluks żołądkowo-przełykowy. Niewielki odsetek dzieci ma poważniejsze kłopotliwy, określane mianem ciężkiego lub uporczywego refluksu, zwanego chorobą refluksową przełyku (GERD).
Generalnie uznaje się , że przedwcześnie urodzone dzieci są bardziej narażone na problem GERD. Również dzieci z długotrwałymi schorzeniami, takimi jak mukowiscydoza, zwykle częściej cierpią na na to schorzenie.
Co powoduje refluks u niemowlaka?
Refluks zachodzi z powodu niedojrzałego wieku dziecka i stanowi pewne stadium jego rozwoju. Przełyk łączy usta z żołądkiem, który jest zamykany rodzajem zaworu. Mo on za zadanie otwierać się przy jedzeniu, żeby wpuszczać pożywienie do wnętrza oraz zamykać, by nie dopuszczać do jego cofania.
Kiedy dziecko ma zaledwie kilka tygodni, jego przełyk jest krótki i wąski. Zawór przy wejściu do żołądka nie jest jeszcze mocny i znajduje się tuż nad przeponą, czyli mięśniem rozciągającym się na brzuchu. W tym okresie może się on dość łatwo otworzyć, powodując tzw. ulewanie. Gdy żołądek dziecka jest pełny po nakarmieniu, mleko i kwas mogą powrócić wówczas do jego przełyku, powodując ewidentny dyskomfort. Bardzo często ten stan można łatwo zauważyć, ale czasami dziecko może ponownie przełknąć mleko i może nie dostać się ono aż do ust. Jest to tzw. cichy refluks.
Z tego względu należy pamiętać, że żołądek małego dziecka również jest nadal bardzo mały, więc może nie być w stanie zatrzymać dużej ilości mleka w jednym karmieniu. Ponadto, jak każde małe dziecko prawdopodobnie dużo leży, co ułatwia powrót mleka do przełyku. Właśnie dlatego wskazane są mniejsze i częste karmienia, które mogą pomóc złagodzić refluks u niemowlaka.
Gdy dziecko rośnie, z biegiem czasu mięśnie kontrolujące zastawkę żołądka wzmacniają się, a przewód pokarmowy się wydłuża, dzięki czemu jest ono zdolne do łatwiejszego spożywania większych posiłków. Z tego powodu najczęściej wyrasta ono z refluksu jeszcze przed końcem pierwszego roku życia.
Czasami refluks u niemowlaka jest związany z innym stanem, który powoduje, że układ trawienny dziecka działa wolniej. Może to być spowodowane np. alergią na białko mleka krowiego (CMPA). W takim przypadku należy skonsultować się ze swoim lekarzem pediatrą lub pielęgniarką środowiskową.
Skąd będę wiedzieć, czy moje dziecko ma refluks?
Każde dziecko może ulewać niewielkie ilości mleka lub czasami wymiotować po jedzeniu. Może mieć również czkawkę, kaszleć i wypluwać pokarm. Ulewanie mleka jest normalne, i o ile dziecko ma się dobrze, nie należy się tym szczególnie martwić. Większość rodziców dość szybko przyzwyczaja się do sięgania po szmatkę lub pieluszkę.
Jak mogę zapobiec refluksowi u małego dziecka?
Jeśli refluks u niemowlaka jest łagodny, a dziecko jest dobrze odżywione i nie jest zbyt zdenerwowane, te wskazówki mogą pomóc:
- Spróbuj podawać pokarm w mniejszych ilościach, ale za to częściej.
- Karm dziecko w wyprostowanej pozycji.
- Trzymaj dziecko w pozycji pionowej przez około 20 minut po każdym karmieniu.
- Jeśli karmisz swoje dziecko butelką upewnij się, że otwór w smoczku nie jest zbyt duży. W przeciwnym wypadku, dziecko za jednym razem pobierać będzie zbyt dużo mleka.
- Jeśli dziecko jest wystarczająco silne, co następuje zwykle około szóstego miesiąca życia, do spania można je kłaść na lewą stronę lub na brzuchu.
Kiedy powinienem zabrać moje dziecko do lekarza?
Porozmawiaj ze swoją pielęgniarką środowiskową lub lekarzem, jeśli dziecko nadal będzie odczuwać refluks po sześciu miesiącach życia lub będzie ulewać po ukończeniu pierwszego roku życia. Jeśli dziecko ma refluks w okresie przed upływem sześciu miesięcy, warto zgłosić się po poradę, jeśli:
- zawsze ma czkawkę,
- kaszle lub odbija mu się podczas karmienia,
- często ma wymioty,
- wymioty są zielone lub żółte, w których znajduje się krew,
- ma krew w kupce, która wygląda jak ciemne plamki,
- nie chce jeść,
- występuje obrzęk brzuszka,
- występuje gorączka 38ºC lub więcej,
- nie przybiera na wadze,
- jest rozdrażnione podczas lub po karmieniu, płacze i wygina się w łuk.
Generalnie refluks nie powinien wywoływać tych objawów, dlatego lekarz zaleci sprawdzenie, co powoduje, że dziecko doświadcza takich dolegliwości. Czasami GERD może powodować dodatkowe problemy dla dziecka, w tym:
- bolesność i podrażnienie przełyku, spowodowany przez podniesienie kwasu żołądkowego,
- ataki zapalenia płuc, z powodu mleka i kwasu, który zaciąga do układu oddechowego,
- częste infekcje ucha środkowego, co najmniej co kilka miesięcy.
Dla lekarza ważny będzie zapis objawów dziecka, dlatego ważne jest regularne notowanie:
- w jakich porach i okolicznościach karmisz dziecko?
- kiedy ulewa mu się najwięcej – czy to w nocy, czy zaraz po karmieniu?
- kiedy ma ataki płaczu?
- jak zmienia się waga dziecka?
Lekarz pediatra może również zadawać inne pytania, na przykład, czy twoje dziecko jest w pobliżu kogoś, kto pali, czy też ostatnio przyjmowało jakieś leki.
Wszystkie te informacje pomogą lekarzowi ustalić, czy dziecko powinno zostać skierowane do specjalisty, w celu uzyskania dodatkowej opieki, testów lub leczenia.
Czy są jakieś sposoby leczenia refluksu?
Zwykle jest to kwestia odczekania, aż dziecko bardziej dojrzeje i zacznie lepiej radzić sobie z jedzenie. Jeśli jest karmione mieszanką, można spróbować dawać dziecku porcje w mniejszych i częstszych dawkach. Można również poprosić pielęgniarkę środowiskową o radę na temat stosowania innej formuły posiłków, która może być dla dziecka łatwiejsza w utrzymaniu w żołądku.
Nietolerancja mleka krowiego
Czasami objawy alergii na białko mleka krowiego (CPMA) mogą być podobne do objawów refluksu, szczególnie u dzieci poniżej szóstego miesiąca życia. CMPA występuje częściej u niemowląt karmionych mieszankami, niż u niemowląt karmionych piersią.
Jeśli dziecko karmione jest mieszanką, wart poprosić swojego lekarza o podanie hipoalergicznej formuły na kilka tygodni, aby sprawdzić, czy to pomaga. Jeśli karmisz dziecko piersią, zapytaj lekarza o zmniejszenie spożywania mleka i innych produktów mlecznych, takich jak sery i jogurty, aby zniwelować ryzyko alergii pokarmowej.
Próba zastosowania leku zobojętniającego kwas żołądkowy u niemowlęcia
Czasami poleca się poprosić lekarza rodzinnego o podanie dziecku środka zobojętniającego kwas żołądkowy. Leki tego rodzaju pomagają zneutralizować kwas w żołądku dziecka, więc nie powinno to być dla niego bolesne. Mogą być również łączone z alginianem, który jest lekiem przede wszystkim pomagającym utrzymać mleko i kwas w żołądku dziecka.
Jeśli karmisz piersią, możesz podawać dziecku środek zobojętniający sok żołądkowy na łyżce.
Co dwa tygodnie poleca się przerwanie leczenia, aby sprawdzić, czy refluks u niemowlaka nadal występuje. Jeśli dziecko nadal ma problemy po kilku miesiącach stosowania leków zobojętniających kwas, należy ponownie zasięgnąć porady lekarskiej.
Próba blokowania kwasu żołądkowego
Jeśli leki zobojętniające kwas żołądkowy nie pomagają, można zapytać lekarza o leczenie innym lekiem na zgagę i niestrawność, nazywanym ranitydyną lub inhibitorem pompy protonowej (PPI), takim jak omeprazol. Leki te zmniejszają ilość kwasu wytwarzanego przez żołądek dziecka, blokując działanie komórek wytwarzających kwasy.
Lekarz rodzinny przepisuje te leki tylko wtedy, gdy dziecko ma ból żołądka, z powodu nadmiernej ilości kwasu żołądkowego. Nie są jednak odpowiednie, jeśli dziecko ma refluks, ale nie ma innych objawów.
Wadą działania ranitydyny i omeprazolu są zaparcia i zatwardzenie. Aby ranitydyna działała, trzeba ją podawać dziecku trzy razy dziennie.
Jak radzić sobie z refluksem?
Opiekowanie się dzieckiem, które stale ulewa, niewątpliwe może być uciążliwe. Refluks u niemowlaka może przebiegać dość gwałtownie, brudząc wszystko na około. Wiele matek skarży się z powodu ciągłego zapachu mlekiem. Warto jednak pamiętać, że refluks jest bardzo powszechnym zjawiskiem, które z czasem ustępuje.
Oto kilka praktycznych wskazówek:
- Ubieraj swoje dziecko w kamizelki i śpioszki, ponieważ są łatwe w praniu. Warto zapatrzyć się w ich większą ilość, by mieć stały zapas czystych.
- Wybierz wygodną sofę lub krzesło, gdy siedzisz z dzieckiem i przykryj je pieluchą lub prześcieradłem. Mając zapasowe, możesz bez problemu je regularnie.
- Użyj zmywalnego pokrowca na fotelik lub w wózku dziecięcym. Mając zapasowy, możesz go z łatwością umyć.
- Załóż na tylnym siedzeniu samochodu pokrowce, aby chronić tkaninę przed ulewanym pokarmem. Będą one również przydatne, gdy dziecko będzie starsze.
- Zapakuj do torby jeden lub dwa zapasowe ubrania dla siebie, a także ubrania dla dziecka. Zaopatrz się w kilka plastikowych torebek na wilgotną, zabrudzoną odzież.
- Białe lub blade bawełniane topy nie powinny mieć na sobie pozostawionych widocznych plam.
