Oprócz nudności, zmęczenia i opuchniętych stóp większość kobiet odczuwa ból pleców w ciąży, w szczególności na niektórych jej etapach. Związany z ciążą ból pleców zwykle dotyka dolnej części ciała, na odcinku lędźwiowym. Wynikać on może z różnych przyczyn, m.in. zmian hormonalnych czy stresu. W znacznym zakresie można jednak skutecznie zapobiegać i łagodzić tego rodzaju objawy. W niniejszym artykule przybliżamy dlaczego tak wiele kobiet dotyka ból pleców w ciąży, a także jak można go unikać i łagodzić.
Według niektórych źródeł ból w dolnej części pleców dotyka ponad dwóch trzecich kobiet w ciąży. Tego rodzaju dolegliwości mogą również pojawić się w pobliżu środka pleców. Najczęściej jednak mamy do czynienia z bólem lędźwiowym lub bólem miednicy tylnej.
Wiele czynników, w tym zmiany hormonalne i postawy ciała, przyczynia się do bólu pleców podczas ciąży. Przyczyny mogą być i najczęściej zależą od etapu ciąży. W tym artykule omówiono przyczyny bólu pleców związanego z ciążą oraz sposoby leczenia i zapobiegania temu dyskomfortowi.
Przyczyny bólu pleców w pierwszym trymestrze ciąży
Czynniki, które mogą prowadzić do bólu pleców w pierwszym trymestrze ciąży, obejmują głównie zmiany hormonalne i stres, o czym można przeczytać poniżej.
Zmiany hormonalne
W pierwszym trymestrze poziom progesteronu w organizmie gwałtownie wzrasta. Wysoki poziom tego hormonu pomaga rozluźnić mięśnie i więzadła w okolicach miednicy, co może wpłynąć na stabilność i osłabienie wyrównania postawy.
Kolejny hormon, który lekarze nazywają relaksacyjnym, pomaga jajeczku wszczepić się w ściankę macicy, a także zapobiega skurczom we wczesnych stadiach ciąży. Gdy zbliża się poród, relaksyna stymuluje szyjkę macicy do zmiękczenia i otwarcia w przygotowaniu do wydania dziecka na świat. Ponadto, relaksyna rozluźnia więzadła i stawy w okolicy miednicy, dzięki czemu kanał rodny może się rozszerzyć podczas porodu.
Relaksyna wpływa również na więzadła stabilizujące kręgosłup, co może powodować niestabilność, zmianę postawy i towarzyszące temu dolegliwości bólowe. Ból pleców w ciąży wynika zatem w znacznej części z naturalnych mechanizmów działania organizmu, który przygotowuje się do porodu.
Napięcie nerwowe
Chociaż wiele osób uważa ciążę za ekscytujące i pełne zmian wydarzenie życiowe, powoduje również często nowe źródła stresu. Stres wpływa negatywnie nie tylko na nastrój czy stan psychiczny człowieka. Może bowiem powodować objawy fizyczne, takie jak zmęczenie, bóle głowy, sztywność i ból mięśni.
Przyczyny bólu pleców w drugim i trzecim trymestrze
W drugim i trzecim trymestrze, gdy płód szybko rośnie, macica silnie się rozszerza. Zmiana postawy, przyrost masy ciała i separacja mięśni przyczyniają się do bólu pleców w późniejszych stadiach ciąży, co dokładniej omawiamy poniżej.
Zmiana postawy
Gdy dziecko rośnie, środek ciężkości kobiety przesuwa się na przód ciała. Z tego względu niektóre kobiety mogą się odchylić do tyłu, aby odzyskać równowagę. Pochylenie do tyłu powoduje dodatkowe obciążenie mięśni pleców, co może prowadzić do bólu krzyża i sztywności mięśni.
Przybranie na wadze
Dodatkowa waga ciała, jaką kobieta zyskuje w czasie ciąży, może przyczynić się do bólu krzyża i stawów. Zwiększona ilość kilogramów może mieć negatywny wpływ na ogólny stan zdrowia matki i dziecka. Ból pleców w ciąży może także zależeć od nadmiernego przybrania na wadze.
Niektóre źródła zalecają, aby kobiety noszące pojedynczy płód powinny przybrać na wadze mniej więcej:
- 14-20 kg w przypadku niedowagi,
- 12–17 kg w przypadku wagi normalnej,
- 7–13 kg w przypadku nadwagi,
- 5–10 kg w przypadku otyłości.
Separacja mięśni
Brzuch składa się z dwóch równoległych pasm mięśni, które łączą się na środku brzucha. Mięśnie te pomagają ustabilizować kręgosłup i wspierać plecy. Podczas ciąży rosnący płód naciska na mięśnie brzucha, powodując ich rozciąganie, a w niektórych przypadkach rozdzielanie. Ciśnienie to może powodować stan zwany diastasis recti, czyli separację mięśni brzucha.
Podczas drugiego i trzeciego trymestru u niektórych kobiet może pojawić się wybrzuszenie na brzuchu. Jest to znak, że ich mięśnie brzucha oddzielają się, aby zapewnić miejsce na rosnącą macicę. Kiedy mięśnie brzucha rozciągają się, stają się słabsze i nie mogą już skutecznie stabilizowaćciała. Może to zwiększyć ryzyko urazu pleców kobiety lub rozwoju bólu krzyża lub miednicy.
Jak złagodzić ból pleców w ciąży?
Czasami może się wydawać, że ból pleców podczas ciąży jest nieunikniony. Istnieją jednak sposoby na złagodzenie tego rodzaju dolegliwości zarówno podczas ciąży, jak i po niej.
Sposoby łagodzenia bólu pleców podczas ciąży obejmują:
- regularne rozciąganie dolnej część pleców,
- spanie na boku z poduszką między nogami i pod brzuchem,
- używanie ciepłego kompresu, aby rozluźnić napięte mięśnie lub zmniejszyć stan zapalny,
- wprowadzanie zmian postawy, takich jak stanie i siedzenie w pozycji wyprostowanej, tak aby plecy były proste, a ramiona prawidłowo ułożone,
- noszenie pasa macierzyńskiego dla dodatkowego wsparcia brzucha i pleców,
- używanie poduszki lędźwiowej dla dodatkowego wsparcia pleców podczas siedzenia,
- korzystanie z masaży prenatalnych w celu rozluźnienia napiętych mięśni, poprawy zakresu ruchu i zmniejszenia stresu,
- stosowanie alternatywnych metod leczenia, takie jak akupunktura i usługi kręgarskie, z praktykiem, który specjalizuje się w metodach dla kobiet w ciąży.
- zmniejszanie stresu poprzez medytację, jogę prenatalną i inne techniki,
- zapewnienie sobie wystarczającą ilość snu.
Wskazówki dotyczące zapobiegania i unikania bólu pleców
Istnieje kilka skutecznych sposobów uniknięcia bólu pleców podczas ciąży, w tym:
- wzmocnienie mięśni pleców za pomocą ćwiczeń sprzyjających ciąży,
- utrzymywanie zdrowej wagi ciała przez cały okres ciąży,
- regularnie wykonywać delikatnych ćwiczeń, wykonywanych za zgodą lekarza,
- noszenie butów na płaskim lub niskim obcasie z podparciem łuku stopy,
- unikanie długotrwałego stania,
- unikanie podnoszenia zbyt dużych ciężarów,
- ćwiczenie odpowiednich technik podnoszenia, kucania i używania nóg zamiast pleców,
- ćwiczenie dobrej postawy,
- unikanie spania na brzuchu.
Kiedy iść do lekarza?
Kobiety, które odczuwają ból pleców w ciąży, powinny skontaktować się ze swoim położnikiem lub innym pracownikiem służby zdrowia, jeśli wystąpią następujące objawy:
- silny ból,
- ból trwający dłużej niż 2 tygodnie,
- skurcze, które występują w regularnych odstępach czasu i stopniowo się nasilają,
- trudności lub ból podczas oddawania moczu,
- mrowienie w kończynach,
- krwawienie z pochwy,
- nieregularne wydzieliny z pochwy,
- gorączka.
Rwa kulszowa pojawia się w wyniku urazu lub podrażnienia nerwu kulszowego. Rwa kulszowa podczas ciąży występuje, gdy rosnący płód wywiera nacisk na nerw kulszowy. Jednym z objawów rwy kulszowej jest ból dolnej części pleców, który promieniuje przez pośladki i w dół nogi.
Kobiety cierpiące na silny ból pleców, który utrzymuje się dłużej niż 2 tygodnie, powinny omówić opcje leczenia ze swoim lekarzem. Kobiety w ciąży powinny porozmawiać ze swoim lekarzem przed rozpoczęciem stosowania jakichkolwiek nowych leków, suplementów lub leczenia naturopatycznego.
Podsumowanie
Ból pleców jest częstą przypadłością podczas ciąży. Kilka czynników może powodować tego rodzaju dolegliwości, w tym:
- wzrost poziomu hormonów,
- zmiany postawy,
- przybranie na wadze,
- separacja mięśni,
- stres.
Ból pleców związany z ciążą zwykle ustępuje samoistnie po porodzie. Silne dolegliwości, trwające dłużej niż 2 tygodnie, mogą wymagać leczenia medycznego lub fizykoterapii.
Kobiety powinny porozmawiać ze swoim lekarzem przed rozpoczęciem stosowania jakichkolwiek nowych leków lub zabiegów w czasie ciąży.
Źródła:
https://www.cdc.gov/reproductivehealth/maternalinfanthealth/pregnancy-weight-gain.htm
https://www.acog.org/Patients/FAQs/Back-Pain-During-Pregnancy?IsMobileSet=false
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0965229918306137
https://www.cdc.gov/nchs/data/nhsr/nhsr098.pdf
